Temaga (aksara Bali: tĕmaga) silih tunggil datu kimia antuk simbol Cu (saking Latin: cuprum) miwah nomor atom 29. Pinaka logam bélék, miwah ulet antuk konduktivitas termal dan listrik sané becik. Pamukaan temaga murni sané anyar mawarna warna kudrang masawang bang. Temaga kaanggén konduktor panas miwah listrik, manados lakaran wangunan, miwah manados panyusun makudang logam paduan, sekadi pérak stérling sané kaanggén ring pahiasan, kupronikel kaanggén antuk piranti keras ring segara miwah koin, miwah konstantan kaanggén ring pangukur regangan miwah termokopél antuk pangukuran suhu.

Temaga, 29Cu
Temaga sujati (ring ukuran ~4 cm)
Temaga
tĕmaga
Cingakanbang-kudrang métalik
Bobot atom standar Ar, std(Cu)63.546(3)[1]
Temaga ring tabél périodik
Hidrogén Hélium
Litium Bérilium Boron Karbon Nitrogén Oksigén Fluorin Néon
Natrium Magnésium Aluminium Silikon Phosfor Urirang Klorin Argon
Potasium Kalsium Skandium Titanium Vanadium Kromium Mangan (datu) Wesi Kobalt Nikel Temaga Séng Gallium Gérmanium Arsenik Sélénium Brom Kripton
Rubidium Strontium Ittrium Zirkonium Niobium Molibdénum Téknésium Ruthénium Rhodium Palladium Pérak Kadmium Indium Timah Antimoni Téllurium Yodium Xénon
Sésium Barium Lanthanum Sérium Praséodimium Néodimium Prométhium Samarium Éuropium Gadolinium Terbium Disprosium Holmium Érbium Thulium Itterbium Lutésium Hafnium Tantalum Tungstén Rhénium Osmium Iridium Platinum Mas Rasa (datu) Thallium Timbal Bismuth Polonium Astatin Radon
Fransium Radium Aktinium Thorium Protaktinium Uranium Néptunium Plutonium Amérisium Curium Berkélium Kalifornium Éinsteinium Fermium Méndelevium Nobélium Lawrénsium Rutherfordium Dubnium Seaborgium Bohrium Hassium Meitnérium Darmstadtium Roéntgénium Kopernikium Nihonium Flérovium Moskovium Livermorium Ténnessin Oganésson
-

Cu

Ag
nikeltemagaséng
Wilangan atom (Z)29
Watekgolongan 11
Périodepériode 4
Blok  blok-d
Konpigurasi éléktron[Ar] 3d10 4s1
Éléktron per kulit2, 8, 18, 1
Cecirén pisik
Pase ring STPsolid
Titik lebur1357.77 K ​(1084.62 °C, ​1984.32 °F)
Titik didih2835 K ​(2562 °C, ​4643 °F)
Kapadetan (nampek s.r.)8.94 g/cm3
ri kala éncéh (ring t.l.)8.02 g/cm3
Panes fusi13.26 kJ/mol
Panes panguapan300.4 kJ/mol
Kapasitas panes molar24.440 J/(mol·K)
Tekanan uap
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T (K) 1509 1661 1850 2089 2404 2834
Cecirén atom
Paindikan oksidasi−2, 0,[2] +1, +2, +3, +4 (oksida basa tenga)
Kaéléktronégatipanskala Pauling: 1.90
Wasa ionisasi
Jeriji atomémpiris: 128 pm
Jeriji kovalén132±4 pm
Jeriji Van der Waals140 pm
Garis warna ring pentang spéktrum
Garis spéktral saking temaga
Cecirén liyanan
Rupa alamiprimordial
Struktur kristalkubus mapusat muka (fcc)
Face-centered cubic crystal structure for temaga
Kagelisan swara pales tipis(annealed)
3810 m/s (ring r.t.)
Ékspansi térmal16.5 µm/(m⋅K) (ring 25 °C)
Konduktivitas térmal401 W/(m⋅K)
Resistivitas listrik16.78 n Ω⋅m (ring 20 °C)
bacakan magnétikdiamagnétik
Modulus Young110–128 GPa
Modulus Shear48 GPa
Modulus Bulk140 GPa
Rasio Poisson0.34
Kakatosan Mohs3.0
Kakatosan Vickers369 MPa
Kakatosan Brinell874 MPa
Nomor CAS7440-50-8
Lelintihan
Pangarananmawit Siprus, genah panambangan utama ring aab Romawi (Cyprium)
PanemuanKangin Tengah (9000 SM)
Isotop utama temaga
Iso­top Kalimpahan Paruh-idup (t1/2) Mode paluruhan Pro­duk
63Cu 69.15% tegteg
64Cu syn 12.70 h ε 64Ni
β 64Zn
65Cu 30.85% tegteg
67Cu syn 61.83 h β 67Zn
Kategori:Temaga
| pustaka

Temaga inggih punika satunggal saking akedik logam sané prasida kawéntenang ring palemahan ring wentuk logam sané prasida kaanggén sacara langsung (logam sujati). Paindikan punika ngawinan pawigunaan olih manusa pinih anter ring makudang wewengkon, saking c. 8000 SM. Siuan warsa selantur nyané, punika dados logam kapertama sané kalebur saking wijih sulfida, c. 5000 SM; logam pertama sané kacetak manados wentuk cetakan, c. 4000 SM; miwah logam kapertama sané kajelapang kacampuh sareng logam tiosan, timah, antuk ngardi prunggu, c. 3500 SM.[3]

Pustaka uah

  1. Méija, Juris; et al. (2016). "Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)". Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
  2. Moret, Marc-Etienne; Zhang, Limei; Peters, Jonas C. (2013). "A Polar Copper–Boron One-Electron σ-Bond". J. Am. Chem. Soc. 135 (10): 3792–3795. doi:10.1021/ja4006578. PMID 23418750.
  3. McHenry, Charles, ed. (1992). The New Encyclopedia Britannica. 3 (édisi ka-15). Chicago: Encyclopedia Britannica, Inc. p. 612. ISBN 978-0-85229-553-3.

Pranala jaba uah