Tari Panji Semirang

sesolahan Bali

Tari Panji Semirang silih tunggil sasolahan sané karipta warsa 1942 olih I Nyoman Kalér, kasolahang kapertama olih Luh Cawan, tari babalihan puniki rumasuk ring soroh tari kakebyaran, mawinan sasolahan nyané kairing olih gamelan gong kebyar. Nyaritayang pangumbaraan Galuh Candra Kirana sané ngarereh demenan ipun Radén Panji Inu Kertapati, mangda becik ida nyamar manados anak lanang maparab Panji Semirang. Sasolahan puniki kanikayang sasolahan babancihan, mawinan pragina masolah sekadi anak istri miwah anak lanang, sané ngélog menawi teges. Yadiastun sujati nyané sasolahan tunggal, sasolahan puniki ketah kasolahan marupa drama tari sané nyarengang akéh pragina.

Panji Semirang
270px
Panji Semirang kasolahang ring Taman Mini Indonésia Indah
GenreDramatari
InstrumenGamelan gong kebyar
PenemuI Nyoman Kalér
Warsa1942
SakingIndonésia

Tari Panji Semirang taler polih dados média komunikasi miwah diplomasi kebudayaan. Pragina kapertama malancaran ring Cina warsa 1955 manados duta seni.[1]

Carita uah

Ring Krajaan Jénggala, madué putraraja maparab Radén Inu Kertapati. Ida marupa bagus, raga nyané tegep, miwah ajér majeng sapa sira, tan panyingakin paindikan miwah jabatan ipun. Ida sampun matunangan sareng Déwi Candra Kirana, putriraja Krajaan Kadiri.

Sedek dina anu, Radén Inu Kertapati mamargi nuju Krajaan Kediri antuk manemuin tunangan nyané, Ida kasarengin bala yuda pabekelan sané jangkep. Ring tengah margi, iringan Radén Inu karérénang olih seka saking Negarii Asmarantaka sané kamanggalain olih Panji Semirang. Bala yuda ipun sampun sadia majurit, menawi seka punika wantah mapinunas mangda Radén Inu matemu sareng Panji Semirang.

Tanpa ririh Radén Inu nemuin Panji Semirang, Ida lantas mapitakén, “Rupa ida tan sekadi sané kabaosang jadma akéh, sang Panji Semirang?”. Panji Semirangpun nganikayang wantah ngundang rombongan sané ngentas, tan ngamaksa mangda sareng. Irika Radén Inu nyaritayang indik ida nuju Negari Kediri, antuk matemu sareng tunangan ipun, Déwi Candra Kirana.

Radin Inu wawu matemu sareng Panji Semirang. Menawi ring patemuan punika ida merasa sekadi sampun uning sadurungné, lantas marasa lila mabaosan majeng Panji Semirang. Kémanten Radén Inu nénten panggih pidan ring dija uning Panji Semirang. Sarasa sampun akéh mabaosan sareng Panji Semirang, Radén Inu ngalanturang pamargin nyané nuju Kediri.

Sarauhné ring Kediri, rombongan Radén Inu kasambut, punika selir Raja Kediri maparab Déwi Liku sareng nyambut karauhan Radén Inu Kertapati. Kémanten Radén Inu tan nyingakin kawéntenan Déwi Candra Kirana. Ri kala Radén Inu mapitakén Déwi Candra Kirana, Déwi Ajeng nganikayang pinaka Déwi Candra Kirana sungkan tan panggih miwah sampun sué medalin krajaan.

Manggihin indik kamedalan Déwi Candra Kirana, Radén Inu tangkejut nganti ngalimuh. Ri kala punika Déwi Liku prasida ngadayain Raja Kediri nganti ngawiwahayang Radén Inu Kertapati sareng Déwi Ajeng. Punika kajeléan Déwi Liku tan paasil. Nadak wénten geni sané ngarusak taki-takian pawiwahan punika. Nyingakin indik punika, Radén Inu miwah rombongan nyané ngamédalin puri, ri kala sampun doh saking puri, ida panggih sareng Déwi Candra Kirana, sané mirip sareng Panji Semirang. Ida lantah ngamahang Panji Semirang pinaka Déwi Candra Kirana. Salanturnyané romobongan ipun nuju Negari Asmarantaka, antuk ngarereh Panji Semirang.

Asapunika Panji Semirang taler medalin negari punika, Radén Inu ngarereh Panji Semirang nganti ring Negari Gegelang, sané kantun kajurit parampok sané kamanggalain olih Lasan miwah Setegal. Irika Radén Inu numpas makasami parampok, pesta kamargiang antuk nyambut kaménangan Radén Inu Kertapati miwah bala yuda ipun. Ring wéngi nyané karauhang juru pantun, Radén Inu panggih pinaka juru pantun punika Panji Semirang alias Déwi Candra Kirana. Déwi Candra Kirana lantas macerita Déwi Liku sané ngaranayang ical panggihan nganti ida medal saking puri Daha. Ida kasegerang olih patapa sané prasida nambain samian panyungkanan. Ring ungkur nyané Radén Inu Kertapati mawali nuju Negari Jénggala antuk mawiwah sareng Déwi Candra Kirana.[2]

Pedom karang uah

Pedom karang Tari Panji Semirang sané wénten ring krama sané mangkin wantah marupa nukilan miwah nénten kasolahang jangkep. Pedom karang tari sané jangkep kadiri antuk:[1]

  1. Papeson
  2. Ngumbang
  3. Pangecet
  4. Pangadeng/Tetangisan
  5. Ngumbang
  6. Tindak Dua
  7. Ngumbang
  8. Ocak-ocakan
  9. Ngumbang
  10. Pakahad kapertama
  11. Ngumbang
  12. Pangipuk
  13. Pakahad kaping kalih ring untat sasolahan

Puniki pedom karang sané ketah ring krama sekadi:[2]

Pepeson uah

Ngegol (ngambil kancut), piles kiwa, ngeseh, piles kiwa, agem kiwa, ngelier, sledet kiwa, piles tengen, angkat kaki tengen, angkat kaki kiwa, angkat kaki tengen, angkat kaki kiwa, mungkah lawang, agem tengen, sledet tengen, nuduk bunga, ngelier, sledet tengen, badan naik turun, ngelier tengen, sledet tengen, badan naik turun, ngulap-ulap ke tengen, ngelier, agem tengen, sledet tengen, tengah, pojok, ngangget (tangan kiwa), ngulap-ulap kiwa, ngangget, ngelier, sledet tengen, piles kiwa, angkat kaki kiwa, angkat kaki tengen, angkat kaki kiwa, angat kaki tengen, agem kiwa, raga munggah medun, ngelier kiwa, sledet kiwa, ngulap-ulap kiwa, ngelier, sledet, tengah, pojok, ngulap-ulap tengen, ngangget tengen, ngelier tengen, sledet kiwa, agem tengen, ngulap-ulap kiwa, tanjek tengen (tangan kiwa nuju bucu, tangan tengen nepik destar), ngangget kiwa, piles kiwa, agem kiwa, ngulap-ulap kiwa, ngelier, sledet kiwa, angkat kaki tengen, putar badan ke kiwa, ngulap-ulap tengen, agem kiwa, sledet kiwa, piteh raga nuju ajeng, piles kiwa, agem kiwa, ngulap-ulap tengen, tanjek kiwa (tangan tengen ke pojok, tangan kiwa nepik destar), ngangget tengen, piles tengen, agem tengen, ngulap-ulap tengen, ngelier, sledet tengen, angkat cokor kiwa, piteh raga nuju ajeng, agem tengen, nuduk bunga, angkat kaki tengen, angkat kaki kiwa, ngangget, sledet kiwa, tengah, agem kiwa, sledet, nuduk bunga, angget tengen, sledet tengen, ngoyog, agem tengen, ngulap-ulap, mamargi nuju bucu tengen, tengah, bucu kiwa, tengah, (tangan magentos antuk nepik destar utawi beneng nuju bucu), ngeseh, tajek kiwa, ngambil kancut (tangan kiwa), sledet kiwa, mamargi mawali lantas maju miwah mapiteh, lepas kancut, angkat cokor kiwa, ngeseh, piles tengen, luk nerudut, ngeseh, angkat kiwa, luk nerudut, badan naik turun, ngeseh, ngelier kiwa, sledet tengen, sledet kiwa, sledet tengen, ngambil kancut, mamargi mapiteh.

Pengawak uah

Matimpuh, ngambil kipas, ngulap-ulap kiwa, sledet tengen, sirang ngotag, sledet kiwa, sledet tengen, buka kipas, piles kiwa, ngambil kancut, mamargi (pitehang kipas), genahang kancut, nepik kampuh, ngulap-ulap tengen, sledet kiwa, sledet tengen, sledet kiwa, ngambil kancut, mamargi (pitehang kipas), angkat cokor kiwa, ngeseh, ngambil kampuh.

Pengecet uah

mamargi mawali lantas maju, lepas kancut, angkat cokor kiwa, ngeseh, agem tengen, agem kiwa, ngelier, tanjek kiwa, tanjek tengen (3x) angkat cokor tengen, agem tengen, tanjek kiwa, tajek tengen (3x) angkat kaki tengen, agem tengen, sledet tengen, ngambil kancut, tanjek tengen, putar kipas, tanjek kiwa, angkat kaki tengen, agem tengen, angkat kaki kiwa, ngeseh, ngambil kancut, sledet kiwa.

Pemuput uah

mamargi mawali lantas maju, angkat cokor kiwa, ngeseh, putar ke depan, piles kiwa, piles tengen, agem kiwa, sledet kiwa.

Tata rias miwah kuaca uah

Kuaca miwah riasan Tari Panji Semirang nganikayang indik anak istri sané ayu makta kipas menawi sekadi anak lanang sané tegep tur mawibawa sané kaciren ring badong miwah destar sané maprada.

Tata rias uah

Tata rias pinaka rias rai panggung sané ngutamayang lekak-lekuk miwah garis-garis rai. Ring Tari Panji Semirang punika alis-alis, lawat panyingakan warna kuning, pelung, abang, bedak warna kuning langsat, parona pangarasan warna merah muda, dasar bedak, lipstik, cundang.[2]

Tata kuaca uah

Kuaca sané kaanggén ring Tari Panji Semirang, riantara ipun gelungan antuk marupa jejateran (udeng-udengan), kakardi saking kain prada, sané mangkin nganggé destar maprada saking kulit sampi sané kaukir miwah kacat prada, wénten taler nganggén kain beludru sané kasulam nganggén benang gim,[1] bunga mas, bunga bang ring karna tengen, bunga putih karna kiwa, badong, bebed (kain prada) panutup dada, ampok- ampok, kancut prada, gelang kana, kipas, anting-anting.[2]

Cingak taler uah

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 1,2 Tari Panji Semirang, Dinas Pariwisata Provinsi DKI Jakarta, kaarsipin saking versi asli tanggal 2021-05-04, kaaksés 3 Méi 2021
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Tari Panji Semirang, ISI Denpasar, kaarsipin saking versi asli tanggal 2020-01-25, kaaksés 3 Méi 2021