Tari Sanghyang

Tari Sanghyang inggih punika silih tunggil sasolahan sané wénten ring Bali. Igel-igelan punika pinaka igel sané kalintang utama santukan tetujonnyané wantah anggén nulak bala utawi gering sané wénten ring krama sajebag Bali. Pinaka tetamian saking aab Pra-Hindu, tari puniki pinaka margi utama mabebaosan manusa sareng sang sané nénten prasida kacingak ring sakala. Sané nyolahang igel-igelan puniki wantah para truna truni sané mataksu kasarengin olih sang sané nembangan gita suci. Ring Sukawati-Gianyar, igelan puniki taler kairingin antuk Gamelan Palégongan. Wénten tatiga sané mabuat pisan ring Tari Sanghyang inggih punika asap/api, gending sang hyang miwah sarana pantaraning (jadma utawi boneka).[1]

Tari Sanghyang dedari, silih tunggil sarwa tari sanghyang

Sarwa Tari Sanghyang uah

Sang Hyang Dedari uah

Kasolahang olih anak isteri sané kantun bajang tur kabaos suci. Upakara kakawitin saking mamargi ka pura. Drika sang sané ngigel kairingin olih anak lanang sané matembang taler nyolahang igelan marupa Legong nanging kantun tenget. Yadiastun panyingakannyané jagi katutup nanging makasami pragina prasida nyolangan igel-igelan sané becik. Ritatkala tatembangan sampun puput, pragina jagi karauhan tur makecos ka tanah. Sang pemangku jagi ngujarang mantra tur ngetisang tirta mangda prasida kadi jati mula. Igelan puniki matetujon anggén nunas karahayuan taler mangda désané trepti. Sang Hyang Dedari kasolahang pinaka rupa saking Sang Hyang Widhi sané medal ka mrecapada tur ngranjing ka ragan praginané. Kruna Sanghyang mateges dewata samaliha kruna Dedari mateges widyadari.

Sanghyang Deling uah

Kasolahang olih apasang anak isteri truni. Sané tedun wantah Déwa Wisnu utawi Déwi Sri pinaka cihna kalanusan. Antuk sarana taru sané kagantungin kalih boneka sané kawastanin Deling kakaryanin saking don ental. Ngancan akéh gerak saking Deling punika nyihnayang praginané sampun karahuin antuk ruh sané suci. Igelan puniki mawit saking Désa Kintamani, Kabupatén Bangli.[2]

Sanghyang Bojog uah

Kasolahang olih anak lanang asiki mabusana sakadi lutung. Sadurung kamargiang upakara, anak lanang punika jagi makecos ka ajeng taru saha maparilaku sakadi lutung. Igelan puniki wénten ring wewidangan Kabupatén Karangasem.

Sanghyang Jaran uah

Kasolahang olih anak lanang utawi pemangku adiri sané malinggih ring sarana saking pahpahan punyan nyuh sakadi jaran-jaranan. Pragina karasukin jaran pinaka wahana saking Dewata kairingin antuk tembang Gending Sanghyang sané kalaksanayang maider tur mejeman panyingakan. Igelan puniki ketahyané kasolahang ri tatkala wénten bala utawi gering ring kramané. Kasolahang ring akéh wewidangan inggihnyané Dénpasar, Badung, Gianyar miwah Bangli

Sanghyang Sampat uah

Kasolahang ri tatkala praginanyané karasukin ruh antuk sarana sampat. Taler wénten igelan sarupa sané nganggén tiing pinaka sarana utamannyané kawastanin Sang Hyang Bumbung.

Sanghyang Celeng uah

Kasolahang antuk pragina sané mabusana saking duk tur marupa sakadi bawi. Sasampun ruh ngranjing ka ragan pragina, ida jagi nyongkok tur magaang sakadi buron bawi. Igelan puniki wantah tetamian saking wewidanga Désa Duda, Kabupatén Karangasem.

Pustaka uah