Pura Ulun Danu Batur

Pura Ulun Danu Batur utawi Pura Batur or Pura Ulun Danu silih tunggil Pura Kahyangan Jagat sané magenah ring Batur Kelod, Kintamani, Bangli, Bali. Pura Ulun Danu Batur dados representasi sisi kalér miwah genah ngaturang bhakti majeng Bhatara Wisnu miwah Déwi Danu sané manados déwi Danu Batur, pujawali ipun kalaksanayang ri kala Purnama Kadasa. Pura sané asli rusak ri tatkala Gunung Batur meletus, pura kagingsirang miwah kewangun malih ring warsa 1926.

Pura Ulun Danu Batur
Paduraksa Pura Ulun Danu
Peta
Inpormasi umum
TipePura
Pakem UndagiBali
GenahBatur Kelod, Kintamani, Bangli, Bali
MargiJl. Raya Kintamani, Batur Kelod, Kintamani, Bangli, Bali 80652
Koordinat8°15′17″S 115°20′09″E / 8.254719°S 115.335851°E / -8.254719; 115.335851Koordinat: 8°15′17″S 115°20′09″E / 8.254719°S 115.335851°E / -8.254719; 115.335851
Tegehne1,459 méter (4,787 ft)
Ngawit kawangunAbad ka-17
Pinanggal rélokasi1926

Lelintihan uah

 
Lahar Gunung Batur nampek paduraksa ring genah asli Pura Batur ri kala letusan warsa 1926.

Pura Batur utawi Pura Ulun Danu kapertama kewangun abad ka-17. Pura punika kakarayaning majeng Bhatara Wisnu miwah Dewi Danu. Danu Batur, danu pinih ageng ring Bali, wiréh pinih penting ring nusa Bali dados sumber toya utama antuk pertanian ring Bali. Definisi Pura Ulun Danu ngambarang sarat nyané toya antuk kesejahteraan krama désa Batur miwah sajebag krama Hindu ring Bali, tarutama noyain uma ring nusa punika.[1]

Pura Ulun Danu Batur kanartayang ring makudang-kudang lontar kuna dados pinih asiki saking Pura Sad Kahyangan.[2]

Sadurung érupsi Gunung Batur warsa 1917, Pura Batur miwah Désa Karanganyar sané magenah ring sisi kelod kauh Gunung Batur. Lahar sané ngalir saking érupsi warsa 1917 ngemademang sahasra krama. Sakweanten, pengalir lahar lejeh ring pemedal Pura Ulun Danu Batur. Mawinan lahar durung nganti pelinggih, krama ring irika nyingakin punika dados swasti miwah selanturnyané makarya paumahan ring wewidangan punika.[2]

Ring April 21, 1926, Gunung Batur érupsi malih, sané mangkin ngapralina sajebag désa Karang Anyar. Lahar taler ngalir ring genah pelinggih, akéh ngurug wewidangan irika. Menawi ngapralina désa taler ngemademang 1.500 krama désa, nyisayang situnggil meru tumpang 11. Wewengkon nampek Gunung Batur nénten prasida kagenahin ri kala periodé érupsi, krama désa Karang Anyar kagingsirang. Rélokasi kewantu olih krama désa nampek wewidangan punika sekadi. Désa Bayung, Tunggiran, Kedisan, Buanan, Sekardadi. Pameréntah Hindia Belanda ngirim pasukan regional Bangli miwah mekudang-kudang anggén tahanan ngewantu rélokasi.[3] Meru tumpang 11 sané kantun becik kairing ring genah anyar, sareng pratima sané tiosan.[2] Riantara pratima suci pura punika gamelan Pura Batur, sané kairing ring Bale Gong Pura ring Désa Bayung; taler sesuhunan Bhatara Gedé kairing ring désa tiosan mangda prasida para krama ngaturang bhakti.

Selantur luwih sedinané, program pewangunan malih désa sané kaprakasain olih pameréntah Bangli. Dana kakumpulang keanggén ngewangun paumahan, kantor administrasi, miwah infrastruktur dasar. Risampuné luwih sepésasih, wewengkon ring nampek Gunung Batur kehatur aman, miwah program pewangunan malih désa prasida kekawitin. Genah anyar antuk désa kapilih ring tanjakan ring sisi jaba kaldéra Danu Batur. Risampuné puput paumahan miwah infrastruktur dasar, pamérentah Bangli numpulang dana antuk ngewangun pura anyar, ring genah Pura Ulun Danu Batur sané mangkin. Gamelan pura taler sesuhunan Bhatara Gedé kairing malih ring pura risampuné puput warsa 1926.[4]

Komponen Pura uah

 
Pelinggih meru tumpang 11 Pura Penataran Agung Batur.

Pura Batur kadiri antuk 9 pura sané kagenahin antuk 285 pelinggih miwah balé sané kahatur antuk para dewata sané ngatur toya, pertanian, beji, seni, kerajinan, miwah sané tiosan. Pura Penataran Agung Batur dados pura sané kautama. Ring irika wénten malih pelinggih kautama sekadi meru tumpang 11, tetiga meru tumpang 9 sané kahatur majeng Gunung Batur, Gunung Abang, miwah Ida Batara Dalem Waturenggong. Kutus pura tiosan punika Pura Jati Penataran, Pura Tirta Bungkah, Pura Taman Sari, Pura Tirta Mas Mampeh, Pura Sampian Wangi, Pura Gunarali, Pura Padang Sila, miwah Pura Tuluk Biyu.[5]

Sekadi pura-pura tiosan, Pura Penataran Agung Batur, kakepah antuk tigang wewidangan, nistaning mandala, madyaning mandala, utamaning mandala. [6][7]

Pustaka uah

  1. Hood 2010, p. 33.
  2. 2,0 2,1 2,2 Ketut Gobyah & Jro Mangku I Ketut Riana 2018.
  3. Hood 2010, p. 34.
  4. Hood 2010, p. 35.
  5. "Ulun Danu Temple Batur". Wonderful Bali. Wonderful Bali. 2018. Kaaksés April 29, 2018.
  6. Stuart-Fox 1999, p. 47.
  7. Auger 2001, p. 98.

Suratan uah