Gebug Éndé punika upacara ngerauhang sabeh taler manados pelaliyan krama Désa Seraya, Kabupatén Karangasem. Upacara puniki kalaksanayang mawentuk pelaliyanan raintara lanang sané sampun kelih taler anom-anom ri kala masa gentuh miwah sesampun metanduran. Pelaliyanana puniki nganggén piranti sané kaaranin gebug miwah éndé.[1]

Gebug Éndé

Lelintihan uah

Tradisi Gebug Éndé kekawitin sesampuné yuda riantara Krajaan Karangasem miwah Krajaan Selaparang. Prajurit Krajaan Karangasem kadiri saking krama Désa Seraya, Désa Angantelu, miwah Désa Bugbug. Prajurit puniki sesampun ngamenangang yuda punika tedun sabéh bales, sané kapercaya manados paica Hyang Widhi. Dané sesampuné mantuk saking mayuda ring désa soang-soang. Désa Seraya duk asapunika keni gentuh sué. Idep kamenangan ipun ring yuda sadurung nyané, para prajurit puniki ngemargiang upacara mapinunas sabeh majeng Hyang Widhi kasarengin antuk mayuda-yudaan. Ring galah pangawit punika ritual Gebug éndé manados tradisi krama Désa Seraya.[2]

Piranti uah

Ritual Gebug éndé kmargiang nganggén piranti pengebug miwah alat penangkis. Piranti pengebug marupa rotan antuk lantang ipun sawatara 1,5 méter nganti 2 méter kearanin gebug. Asapunika piranti panangkis nyané marupa ulatan kulit sampi tuh antuk mawentuk bunter kearanin énde.[1] Para pemain nganggé kuwaca adat madya mawarna bang, jenar, ijo miwah kasawangin mas.[3]

Pamentasan uah

Ritual Gebug éndé kamargiang olih krama Désa Pakraman Seraya. Ritual taler kalaksanayang olih krama Désa Pakraman Seraya sané sampun magingsir ring Désa Patas, Kabupatén Buléléng. Pelaliyanan kemargiang antuk saling serang riantara pemain antuk ngebug miwah nahan saking serangan nganggén panangkis.[4] Pamentasan Gebug éndé kalaksanayang ring genah sané jimbar miwah datar. Genah pamentasan kewagi kalih miwah kewatesin antuk tali miwah tiing. Atenga ipun antuk sané pemain miwah atenga ipun antuk sané nyingakin.[3]

Ritual Gebug éndé kakawitin antuk mapinunas mangda mamargi antar miwah prasida ngicayang karahayuan majeng kramané. Sesampuné, para pemain miwah sané nyungakin polih sambutan miwah pitutur saking prajuru. Plaliyanan kapimpin miwah kaawasin olih satunggal wasit. Sané kapertama kamargiang gebug éndé anom, wusan punika kemargiang sané sampun kelih. Uger-uger ring Gebug Ende punika pemain wantah prasida ngebug ring wagiang bancang nganti prabu. Plaliyanan kapuputang ri kala wénten pemain sampun tan prasida ngewales serangan musuh ipun.[5] Partandingan kairingin antuk tetabuhan céng-céng, suling, kempul, tawak-tawak, miwah gamelan gong kebyar.[6]

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya (2018). Katalog Warisan Budaya Takbenda Indonesia 2018 Buku Satu (PDF). Jakarta: Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya, Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan. p. 57.
  2. Sucita 2019, p. 55.
  3. 3,0 3,1 Sucita 2019, p. 56.
  4. Sucita 2019, p. 54.
  5. Gunarta 2016, p. 38.
  6. Gunarta 2016, p. 39.

Suratan uah