Yuda Punic Katiga


Yuda Punic Katiga punika sané kaping tiga miwah ungkur saking Yuda Punic riantara Kartago pantaraning Roma, kamargiang saking 149 ngantos 146 SM . Yuda punika kalaksayang sinamian ring wewidangan Kartago, ring kalér Tunisia sané mangkin. Rikala Yuda Punic Kaping Kalih puput ring 201 SM, satunggal palugraan tentrem Kartago nénten kapanggih mayuda tan palugra Roma. Mitra Roma, Raja Masinissa saking Numidia, ngawiguna punika antuk kaulang-ulang nyerang miwah ngambil wewidangan Kartago tan pakahukum. Ring warsa 149 SM Kartago makta bala yuda, kapimpin Hasdrubal, pantaraning Masinissa, yadiastun wénten palugraan. Kampanye punika kapuputin antuk sinangkala mawinan Patempuran Oroscopa kapuputan antuk kakaoanan Kartago miwah panyerahan bala yuda Kartago. Sekaa anti-Kartago ring Roma nganggén parilaksana militer nénten resmi antuk paboyan pasiapan ékspedisi hukuman.

Yuda Punic Katiga
Silih tunggil Yuda Punic
peta sané nikayang patahanan kota Kartago
Patahanan kota Kartago
Tanggal149–146 BC (4 warsa)
Genah
Wewidanagan Kartago ring aab modérn Tunisia
Pamuput

Roman menang

  • Rusak Kartago
Pihak terlibat
Roma Kartago
Tokoh miwah pamimpin
Scipio Aemilianus
Manius Manilius
Lucius Marcius Censorinus
Lucius Calpurnius Piso
Hasdrubal
Diogenes
Kakerengan
36,000–46,000 infantéri
4,000 kavaléri
20,000 utawi langkung bala yuda
Makeh sipil masanjata
Korban
nénten kauningin Ngantos 750,000 séda, rumasuk sipil
50,000 selamat kapasuwita

Sapunika ring warsa 149 SM, bala yuda Romawi sané akéh ngalabuh ring Utica ring Afrika Kalér. Jadma Kartago ngupadi antuk ngamenengang jatma Romawi, yadiastun jatma Kartago nyerahang sinamian sanjata ipun, jatma Romawi terus neken ngepung kota Kartago. Kampanye Romawi polih kamedunan maulang-ulanh ri kala warsa 149 SM, wantah prasida kabecikin olih Scipio Aemilianus, satunggil parwira madya. Satunggal komandan Romawi sané wawu ngambil alih ring warsa 148 SM, polih asil pateh jelekné. Ring pamilihan ngawarsa hakim Romawi ring pamahbah 147 SM, dukungan krama antuk Scipio langkung akéh asapunika pawatesan yusa sané kamargiang kacabut antuk ngalédangang ida kadadosang konsul miwah komandan ring Afrika.

Taktik Scipio kamargiang antuk kalih kamenangan Kartago, menawi ida ngancengang pangepungan miwah ngawitin pewangunan Molé sané ageng antuk ngadang pasokan ngeranjing nuju Kartago nganggén blokade pamargi. Jatma Kartago akéhan sampun ngawangun malih armada dané miwah serangan nadak, nangkejutin jatma Romawi; sesampun patempuran sané nénten pastika, Kartago iwang ngatur pamedalan ipun, asapunika akéh kélangan jukung. Jatma Romawi lanturan ngawangun wangunan bata ageng ring wewengkon labuhan sané ngadominasi tembok kota. Sesampun punika puput Scipio ngapimpin bala yuda antuk ngepung kamp lapangan bala yuda Kartago miwah maksa akéhan kota ageng miwah kota sané kantun ngadukung Kartago antuk nyerah. Ting masan semi 146 SM, Romawi ngamargiang serangan ungkur ipun miwah ring nem rahina sampun rusak kota miwah ngamatiang krama nyané; wantah ring rahina ungkur ipun ngapenjara, 50.000 riantara ipun kaadol manados parekan. Wewidangan Kartago sané sadurung nyané manados Propinsi Romawi ring Afrika antuk Utica dados ibukota ipun. Punika aabad sadurung situs Kartago kawangun malih manados kota Romawi.

Sumber utama uah

Sumber utama antuk akéhan aspek Yuda Punic punika pababad Polybius (kr. 200-kr. 118 BC), satunggal Yunani kakirim rinuju Roma ring 167 SM manados sandera.[1] Karya ipun jangkep sané mangkin ical indik taktik militer,[2] menawi ida kaloktah mawinan The Histories, kasuratin kirang langkung 146 SM.[3][4] Ida nyarengin palindung miwah timpal nyané,[5] jenderal Romawi Scipio Aemilianus, ring Afrika Kalér duk Yuda Punic Katiga;[6] punika kapastika Polybius ketah prasida kaandelin antuk nyaritayang pamargin Scipio sané nguntungang.[7][8][9] Tiosan punika, kepahan utama saking akun The Histories' saking Yuda Punic Katiga sampun ical.[7][10]

Carita annalis Livy Romawi, punika mawit saking Polybius, akéh keanggén olih pababad modern saking Yuda Punic, [11] menawi sinamian cutetan punika sesampun warsa 167 SM punika wantah lis kontén. [12] [13] Cutetan kuna liayanan saking Yuda Punic Katiga makéh sampun ical rumasuk saking Plutarch, Dio Cassius [14] miwah basa Yunani olih Diodorus Siculus. [15] Pababad modern taler nganggén cutetan saking Appian Yunani abad ka-2 M. [16] [17] Pababad modern Bernard Mineo nikayang "punika pinih satunggal cutetan jangkep miwah malanturan saking yuda puniki". [14] Punika kacawang makeh kawéntan saking Polybius, menawi makudang pikobet antuk punika sampun kauningayang. [9] [18] Puniki pikobet titiang miwah yuda katiga Punic, yuda katiga puniki pinih nénten kauningin pamastika ipun. [19] Wit tiosan rumasuk koin, prasasti, bukti arkéologi miwah bukti émpiris saking rékonstruksi. [20]

Liyanan uah

Cutetan uah

Pustaka uah

  1. Goldsworthy 2006, pp. 20–21.
  2. Shutt 1938, p. 53.
  3. Goldsworthy 2006, p. 20.
  4. Walbank 1990, pp. 11–12.
  5. Astin 2006, p. 5.
  6. Champion 2015, pp. 96,108.
  7. 7,0 7,1 Goldsworthy 2006, p. 21.
  8. Astin 2006, pp. 5–6.
  9. 9,0 9,1 Walbank 1979, p. 662.
  10. Hoyos 2015, p. 2.
  11. Champion 2015, p. 95.
  12. Goldsworthy 2006, p. 22.
  13. Mineo 2015, p. 123.
  14. 14,0 14,1 Mineo 2015, p. 126.
  15. Mineo 2015, p. 119.
  16. Le Bohec 2015, p. 430.
  17. Mineo 2015, p. 125.
  18. Goldsworthy 2006, pp. 22–23.
  19. Goldsworthy 2006, p. 24.
  20. Goldsworthy 2006, pp. 23, 98.

Wit uah

  • Astin, A. E. (1967). Scipio Aemilianus. Oxford: Clarendon Press. OCLC 250072988.
  • Astin, A. E. (2006) [1989]. "Sources". Ring Astin, A. E.; Walbank, F. W.; Frederiksen, M. W.; Ogilvie, R. M. (eds.). Cambridge Ancient History: Rome and the Mediterranean to 133 B.C., Volume 8, 2nd Edition. Cambridge: Cambridge University Press. pp. 1–16. ISBN 978-0-521-23448-1. Unknown parameter |name-list-style= ignored (help)
  • Bagnall, Nigel (1999). The Punic Wars: Rome, Carthage and the Struggle for the Mediterranean. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-6608-4.
  • Beard, Mary (2016). SPQR: A History of Ancient Rome. London: Profile Books. ISBN 978-1-84668-381-7.
  • Le Bohec, Yann (2015) [2011]. "The "Third Punic War": The Siege of Carthage (148–146 BC)". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 430–446. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Champion, Craige B. (2015) [2011]. "Polybius and the Punic Wars". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 95–110. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Fantar, M’hamed-Hassine (2015) [2011]. "Death and Transfiguration: Punic Culture after 146". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 449–466. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Hoyos, Dexter (2005). Hannibal's Dynasty: Power and Politics in the Western Mediterranean, 247–183 BC. New York: Routledge. ISBN 978-0-415-35958-0.
  • Hoyos, Dexter (2015) [2011]. "Introduction: The Punic Wars". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 449–466. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Jenkins, G. K.; Lewis, R. B. (1963). Carthaginian Gold and Electrum Coins. London: Royal Numismatic Society. OCLC 1024975511. Unknown parameter |name-list-style= ignored (help)
  • Jouhaud, Edmond Jules René (1968). Historie de lA̕frique du Nord (ring Prancis). Paris: Éditions des Deux Cogs dÓr. OCLC 2553949.
  • Kunze, Claudia (2015) [2011]. "Carthage and Numidia, 201–149". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 395–411. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Lazenby, John (1996). The First Punic War: A Military History. Stanford, California: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-2673-3.
  • Lazenby, John (1998). Hannibal's War: A Military History of the Second Punic War. Warminster: Aris & Phillips. ISBN 978-0-85668-080-9.
  • Miles, Richard (2011). Carthage Must be Destroyed. London: Penguin. ISBN 978-0-14-101809-6.
  • Mineo, Bernard (2015) [2011]. "Principal Literary Sources for the Punic Wars (apart from Polybius)". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 111–128. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Mitchell, Stephen (2007). A History of the Later Roman Empire. Oxford: Blackwell. ISBN 978-1-4051-0856-0.
  • Pollard, Elizabeth (2015). Worlds Together Worlds Apart. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393-91846-5.
  • Purcell, Nicholas (1995). "On the Sacking of Carthage and Corinth". Ring Innes, Doreen; Hine, Harry; Pelling, Christopher (eds.). Ethics and Rhetoric: Classical Essays for Donald Russell on his Seventy Fifth Birthday. Oxford: Clarendon. pp. 133–148. ISBN 978-0-19-814962-0.
  • Richardson, John (2015) [2011]. "Spain, Africa, and Rome after Carthage". Ring Hoyos, Dexter (ed.). A Companion to the Punic Wars. Chichester, West Sussex: John Wiley. pp. 467–482. ISBN 978-1-1190-2550-4.
  • Ridley, Ronald (1986). "To Be Taken with a Pinch of Salt: The Destruction of Carthage". Classical Philology. 81 (2): 140–146. JSTOR 269786.
  • Scullard, Howard (1955). "Carthage". Greece & Rome. 2 (3): 98–107. JSTOR 641578.
  • Vogel-Weidemann, Ursula (1989). "Carthago delenda est: Aitia and Prophasis". Acta Classica. 2 (32): 79–95. JSTOR 2459-1872.
  • Walbank, F.W. (1979). A Historical Commentary on Polybius. III. Oxford: Clarendon. ISBN 978-0-19-814011-5.