Usaba Dimel

usaba utawi upacara adat ring Bali, Indonesia

Usaba Dimel silih tunggil usaba sané kamargiang ring Désa Pakraman Selat, Kecamatan Selat, Kabupatén Karangasem, Usaba Dimel mawit saking kruna usaba suksman inucap patemuan, pesta utawi jamuan taler dimel suksman inucap uma, asapunika Usaba Dimel puniki upacara kamargiang madasar rasa bagia antuk asil gumi sané kapolih saking asil uma.[1]

Désa Pakraman Selat krama inucap kautama makarya ring partanian miwah wawidangan nyané sané lanus santukan punika manados panyungsung Pura Besakih miwah Pura Pasar Agung ring dija Désa Pakraman Selat punika genah klumpu asil partanian miwah pajak uma sané kaanggén kakait sareng pangaci (pamargi upacara) taler kaanggén ngabecikang wangunan ring Pura Besakih miwah Pura Pasar Agung sané kasurat ring Prasasti Selat B marangka warsa 1393 caka (1471 Maséhi). Mawit punika krama irika ngamargiang Usaba Dimel antuk rasa angayu bagia saking asil-asil ring partanian.[2]

Ring warsa 2019 dresta puniki sampun katetapang dados Warisan Budaya Takbenda Indonésia antuk nomor régistrasi 201901007.[3]

Dudonan uah

Usaba Dimel kamargiang nyabran warsa ketah nyané 27 rahina sasampun Usaba Dalem Puri ring Besakih. Usaba Dimel utawi Aci Dimel dudonan nyané:[1][2]

  1. Ngepitu: aci sané kamargiang ring Pura Puseh ring ajeng Stana Ida Ratu Sakti Gunung Agung Pura Puseh olih Désa Cakcakan Bibit manados rupa lugra miwah krama mataki-taki pacang ngemargiang Usaba Dimel.
  2. Ngoncang: dudonan karya sané kamargiang sesampun aci ngepitu olih para yowana ring soang-soanh banjar antuk ngicaiin bebalihan marupan sesolahan utawi seni tabuh mangitarin désa.
  3. Aci Nyaga Nyungsung: kamargiang 6 rahina sesampun aci ngepitu antuk tatujon nguningayang majeng Ida Sang Hyang Widhi Wasa ring rupa manados Ida Betara Pertiwi miwah nganikayang pinaka krama Selat sampun sadia ngamargiang utsaha ngarawat miwah ngalestariyang kalanusan tanah rumasuk Usaba Dimel.
  4. Nguit Toya: kamargiang 3 rahina sesampun Aci Nyaga Nyungsung sané matatujon ngaturang bakti majeng Ida Betara Wisnu manados déwa kasejahteraan sané ngicaiin toya antuk pangolahan uma.
  5. Meboros miwah Nagingin Pulu: Aci meboros miwah nagingin pulu kamargiang ring warsa sané siosan, punika Meboros ring warsa caka genep asapunika Nagingin Pulu ring warsa caka genep. Meboros nganggén sarana bodag miwah seser sané maartos upaya nunas panugerahan mangda samian rupa entikan tan keni hama penyakit utawi becik saking ngawitin nandur, ngajaga nganti ngalap.
  6. Aci Petabuhan: Aci puniki kamargiang 3 rahina sadurung puncak Usaba Dimel. Ring semeng nyané para krama utama nyané para istri ngaturang tenge (simbol bhuta kala) sané kakardi saking sorong dondonan (don gungung, don tiying, gegirang) sané kaiket manados asiki miwah kagambarin simbol bhuta kala. Tenge puniki kagenahang ring pawaregan, palinggih, lawang ngeranjing umah, sesampun sanja samian tenge-tenge puniki kapupulang malih ring wadah marupa sarang (don jaka sané kakardi marupa kojong kaanggén dados lakaran jaja uli). Tenge sané sampun kapupulang kagenahang ring ajeng lawang umah kajangkeping antuk segehan miwah api cakep antuk tatujon samian bhuta kala pacang medalin umah miwah sang sané meneng irika mangda bersih skala niskala ri kala makarya ring Balé Agung ring upacara Usaba Dimel tan kagulgul malih olih bhuta kala. Ring Aci puniki taler kamargiang dresta Siat Sarang olih para lanang ring catus pata désa.
  7. Puncak Usaba Dimel: Ring rahina puniki makasami krama Désa Pakraman Selat mabakti sané kakepah dados 3 pabaktian punika ring kala ngaruput antuk nunas tirta amerta sané pacang kaanggén mabakti ring genah soang-soang. Ri kala tengai krama nuju Pura Dalem antuk mabakti, sané madué utang niskala pacang ngaturang banten buntilan ageng. Ring wengi krama mabakti sané katuju majeng Bhatara Sakti Gunung Agung masarana banten sokan sané kategen olih para lanang. Sesampun puput banten sokan kabakta malih nuju umah sambil mabaosan ageng oborin miwah sadurung ngeranjing kasambut sareng api (oborin) miwah segehan.

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 Usaba Dimel Désa Adat Selat (ring Indonesia), Dinas Kebudayaan Kabupatén Karangasem, kaarsipin saking versi asli tanggal 2021-08-14, kaaksés 26 Juni 2021
  2. 2,0 2,1 Usaba Dimel Désa Adat Selat, Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya Kementerian Pendidikan dan Kebudayaan Républik Indonésia, kaaksés 26 Juni 2021
  3. Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya, Penetapan Warisan Budaya Takbenda Indonésia-Propinsi Bali, kaarsipin saking versi asli tanggal 29 July 2020, kaaksés 29 July 2020