Umah Kariwari inggih punika umah adat sané pinih tawah pinaka tatamian jagat Indonesiané sané wit saking Papua. Umah kariwari kawastanin tawah duaning irika lanang miwah istri kagenahang mapasahan yadiastun dados akulawarga. Sané lanang saha sentanané lannag-lanang magenah ring kariwari lanang, asapunika taler rabinnyané saha sentanané sané istri-istri magenah ring kariwari istri. Wangun umah kariwari dahating sederhana, mungguing nénten pati linggah saha wanguné sakadi oong, sakéwanten umah kariwari madué filosofi sané dahat teleb. [1]

Umah kariwari ring TMII

Filosofi uah

  1. Silih tunggil sané mawinan umah kariwari punika alit, duaning mangda setata nyaga paiketan paturu kulawarga. Tiosan ring punika, taler pinaka utsaha ngrajegang saha ngwerdiang saluir budaya sané katami rauh mangkin saking para leluhurnyané, kantos taler ka pungkur wekas.
  2. Umah kariwari kawangun olih lannag-lanang nganggén sistem ngayah saling tulungin. Sadurung ngwangun umah kariwari patut wénten nentuang dewasa ayu, mangda ngedohin mala sané pacang nibénin.
  3. Umah kariwari madué lawangan utama saha ring ungkur nyinahang teges saluir napi sané ngranjing ka tengah taler ical mawali ka sisi, nénten pacang setata ring tengah maudekan.
  4. Sajeroning kariwari, sang sané lannag kaurukang mangda sida prasida kukuh saha manados pahlawan sané nyaga kramanipun, asapunika taler sané istri-istri kaajahin saluir pakaryan sané pacang kaambil rikala sampun marabian.

Cecirén Khas uah

Ketahnyané rikala wengi ring tengahin paumahan nika katumbeg tanah sané kanggén ngaryannag api genah ngidu, ngangetin saluir anak sané wénten ring umah punika.

Kariwari madué asiki lawangan pinih alit, punika mawinan sang sané pacang ngranjing mangda nguntul akidik. Kaariwari taler nénten madué jendéla sané tetujoné ngelidin saking buron sané ganas saha ngicalang gesit.

Wangunané mawentuk limas segi delapan antuk raab sané mamuncuk. Segi delapan punika kawangun mangda sida kukuh naen angin nglinus saking kutus penjuru, punika taler raabné sané mamuncuk pinaka cihna kramané setata bhakti majeng leluhurné.

Kayu sané kanggén inggih punika kayu besi. Carang kayuné mawiguna mangda nyaga kaseimbangan wangunan saha naen raab mangda nénten kakeberang angin.[2]

Umah adat kariwari madué tegeh kalih dasa kantos tigang dasa (20-30) méter, linggah wangunané kutus kantos roras meter. Kakepah dados tigang tingkat. Lantai kapertama pinaka genah malajah, lantai kaping kalih pinaka genah sirep saha ruang tamiu, punika taler lantai kaping tiga pinaka genah meditasi utawi ngaturang bhakti majeng sangkan paraning dumadi.

Pustaka uah

  1. "Rumah Kariwari, Rumah Adat Papua dan Fungsinya - Semua Halaman - Kids". kids.grid.id (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-12.
  2. "4_Kariwari » Budaya Indonesia". budaya-indonesia.org. Kaaksés 2023-03-12.