Umah Buton pinaka umah adat Sulawesi Tenggara. Umah adat buton pertama kawangun olih raja Buton sané mapeséngan Rajaputri utawi Ratu Wa Kaa Kaa. Nguni umah adat buton puniki pinaka sarana nyinggihang raja antuk kramané sami. Ukiran sané kanggén mayasin umah adat buton akéhan marupa punyan-punyanan miwah beburon. [1] Umah buton puniki marupa umah panggung sané madué raab antuk pelana kalih, punika mawinan umah buton dahat tegeh.

Tata Wangunan uah

Wangunan umah adat buton wénten papat tingkat. Makasami katlatarang sakadi ring sor puniki.

  1. Umah buton nganggén makudang-kudang tiang ring pahan samping, akéhné kawéntenan tiang punika ketah nyinahang linggih sang sané nuénang umah punika.
  2. Tingkat sané kapertama dahat linggah bandingin sareng tingkat (lantai) sané tiosan. Lantai sané kapertama kanggén genah nerima tamiu, genah sidang, kamar genah tamiuné sirep, miwah genah marayunan para tamiu sané rauh. Punika taler pinaka genah para sentana raja sané sampun grhasta, kamar raja, taler sentanané sané anom-anom.
  3. Tingkat sané kaping kalih. Lantai kalih puniki wénten pat welas (14) kamar sané madué kawigunan matiosan. Lantai kalih kanggén pinaka ruang tamiu kulawarga, kantor, gudang, kamar kulawarga raja, saha aula.
  4. Tingkat sané kaping tiga mawiguna pinaka genah maliang-liang para kulawarga.
  5. Tingkat kaping papat kanggén pinaka genah nyemuh. [2]

Katawahan (keunikan) uah

  1. Wénten ukiran nanas ring muncuk raab. Punika nyinahang artos mungguing wantah raja sané dados kapajengin antuk pajeng kerajaan.
  2. Pajeng punika pinaka pralambang rasa singgih krama majeng maharaja utawi panglingsir.
  3. Ukiran buah nanas nyinahang teges kaselegan miwah kasukertan, artosipun iraga pinaka krama mangda setata seleg, setata kukuh teguh ring tetujon kauripan, miwah sabar.
  4. Ukiran buah butun ring muncuk raab. Buah butun nyinahang artos karahajengan, kabakuhan, saha karahayuan.
  5. Motif don nyinahang teges paiketan i manusa sareng Ida HYang Parama Kawi. Tata carané nampekin raga boya ja tios wantah setata éling ngaturang sembah bhakti.
  6. Motif bungan tunjung, nyinahang artos kasucian, tegesipun nénten dados ngawi sané tidong-tidong sané nénten manut ring tata susila magama.
  7. Ukiran naga taler kagenahang ring lebuh umah buton pinaka silih tunggil utsaha mangda kramané irika doh saking baya sané jagi nibénin.[3]

Pustaka uah

  1. Nancy, Yonada. "Ciri Khas dan Keunikan Banua Tada Rumah Adat Sulawesi Tenggara". tirto.id (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-12.
  2. Media, Kompas Cyber (2021-01-25). "Rumah Malige, Rumah Adat Masyarakat Buton Halaman all". KOMPAS.com (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-12.
  3. Ramadhanti (2021-07-30). "3+ Rumah Adat Sulawesi Tenggara | Nama, Jenis, Keunikan dll". Pinhome (ring Inggris). Kaarsipin saking versi asli tanggal 2023-03-12. Kaaksés 2023-03-12.