Rambu Solo' inggih punika silih tunggil upacara kamatian sané kalaksanayang ring adat Toraja. Ring upacara puniki, kulawarga sané katinggalin prasida nglaksanayang pagelaran pinaka cihna penghormatan pinih untat majeng ring anak sané padem. Kruna Rambu Solo' ring basa Toraja maartos andus sané arahnyané ka sor. Andus sané ka sor punika madué artos ritus-ritus napi sané kaaturang (marupa andus) antuk anak sané padem tur kalaksanayang sasampun jam roras, ritatkala matan ainé sampun magingsir ka sor. Rambu Solo' taler kawastanin Aluk Rampe Matampu’, ritus-ritus ring kauh, krana sampun galah roras tur matan ai magenah ring kauh. Nika mawinan ritus puniki kalaksanayang ring kauh Tongkonan, umah adat Toraja. Upacara puniki ngamerluang prabéya sané akéh. Ring upacara puniki taler para kramané nampah kebo antuk sarana upakara.[1]

Ritual Rambu Solo'

Upakara uah

Upacara Rambu Solo' mawit saking kaprecayan Aluk Todolo. Kruna Aluk Rambu Solo' kawangun antuk tigang kruna, inggih punika aluk sané maartos kaprecayan, ramu sané maartos andus utawi sunar, tur solo' sané maartos ka sor. Nika mawinan Aluk Rambu Solo' madué artos upacara sané kalaksanayang ritatkala unar matan ai ngawit ka sor utawi engseb. Wastan lianannyané inggih punika Aluk Rampe Matampu. Upacara Rambu Solo' sampun kalaksanayang sawatara abad ka-9 maséhi tur kantun kalaksanayang ngantos mangkin.

Upacara puniki pinaka silih tunggil transaksi ekonomi raksasa sané mapaiketan sareng pangupajiwa para kramannyané irika, minakadi: ternak babi miwah kebo, jasa pangénter acara, salon miwah dékorasi, séwa pangiring acara, listrik, dagang, industri roko, miwah ajeng-ajengan (sakadi tuak, bé, jukut, baas, gula, jaja tradisional miwah modérn, toya, kopi, téh, miwah ineman alkohol). Para kramané ngaturang bawi miwah kebo majeng ring kaluwarga sané nglaksanayang Rambu Solo' pinaka cihna paikétan wit kulawarga (rara buku), sakadi kulawarga krana sampun mawiwaha utawi sampun uning tur kaanggép kulawarga padidi. Wénten kalih soroh ritatkala ngicénin buron saking kulawarga utawi sang sané uning majeng ring anak sané nglaksanayang upacara punika, pinaka cihna sareng ring sang sané padem antuk ngwales napi sané sampun naen kaicénin ring galah sané sampun lintang.[2]

Soroh Upacara uah

Soroh upacara puniki kacumpuang madasar antuk sang sané padem, ring krama Toraja ketah kawastanin Tana' utawa kelas sosial (kasta). Wénten makudang-kudang soroh upacara Rambu Solo', inggih punika:

  1. Didedekan palungan, majeng antuk makasami tana’.
  2. Disilli’, majeng antuk makasami tana’.
  3. Dibai Tungga’, majeng antuk makasami tana’.
  4. 'Dibai a’pa’, majeng antuk makasami kelas.
  5. Tedong tungga’, majeng antuk makasami kelas.
  6. Tedong tallu utawi tallung bongi, kusus antuk tana’ karurung ke atas.
  7. Tedong pitu, limang bongi, kusus antuk tana’ bassi.
  8. Tedong kasera, pitung bongi, kusus antuk anggota tana’bassi miwah tana’ bulaan.
  9. Rapasan, kusus antuk anggota tana’ bassi miwah tana’ bulaan.

Soroh upacara kapertama miwah kaping kalih kalaksanayang antuk kapatian anak. Soroh katiga miwah kapat kusus majeng para pangayah. Soroh kalima antuk makasami kelas, rumasuk pangayah sané mrasidayang nanggung prabéyannyané. Upacara sané pinih ketah kalaksanayang inggih punika upacara sané kaping pitu.

Tingkatan

  1. Upacara dasilli’, inggih punika upacara pinih sor ring Aluk Todolo. Upacara puniki antuk tana' pinih sor tur antuk anak sané durung madué gigi.
  2. Uacara dipasangbongi, inggih punika upacara antuk rakyat biasa utawi rakyat merdéka (tana’ Karurung). Upacara punika ngamerluang galah awengi.
  3. Upacara dibatang utawi digoya Tedong, inggih punika upacara antuk bangsawan madya (tana’ bassi) miwah bangsawan ajeng sané nénten mampu. Ring upacara puniki katampah siki kebo nyabran rahina salami upacara puniki kalaksanayang. Kebo puniki kaiket ring patok tur kajaga salami wengi tur nénten sirep.
  4. Upacara rapasan, inggih punika upacara antuk bangsawan ajeng (tana’ bulaan). Prabéya sané ageng ring upacara puniki katanggung olih makasami anggota kulawarga. Soang-soang kulawarga sareng ring acara punika, sakadi ngicénin arta brana sané kaperluang, khususnyané ternak kebo miwah babi.

Prabéya Upacara uah

Upacara Rambu Solo' ring Tana Toraja ngamerluang prabéya sané ageng. Nika mawinan akéh kebo miwah babi sané kaaturang salami upacara punika kalaksanayang. Para kramané nampah kebo belang utawi tedong bonga. Linanan saking punika, wénten taler kebo miwah babi biasa sané kaaturang tur akéhnyané ngantos panyatusan ngantos panyiuan. Nika mawinan makasami prabéya ngantos milyaran rupiah.

Tata Upacara uah

Upacara Rambu Solo' puniki kakawitin olih makudang-kudang kegiatan. Sané kapertama inggih punika sangkep kulawarga, selanturnyané ngaryanin pondok upacara, nyayagayang sarana upacara, miwah kurban sané pacang kaaturang. Ring pésta kapatian puniki katampah ternak kebo sané akéh tur kaanggén kurban ring ritual upacara adat puniki. Akéh kebo sané kaanggen madasar antuk tingkatan krama ring Suku Toraja. Yéning golongan rapasan utawi bangsawan, akéh kebo sané katampah sawatara 24 ngantos 200 kebo. Lianan saking punika, yéning krama golongan Tana'bassi utawi golongan madya, akéh kebo sané katampah patut sawatara 8 kebo tur 50 babi. Upacara kalaksanayang 3 ngantos pitung rahina. Yéning jumlah punika durung kasanggupin, mayit durung dados katanem ring genah sané tegeh. Nika ngawinang nénten akéh mayit sané kasimpen ngantos makudang-kudang warsa ring umah utawi ring ajeng tongkonan (umah adat Toraja) ngantos kulawarga sang sané padem prasida nyayagayang buron kurban. Salanturnyané mayit kagenahang ring peti tur kaarak ka sétra sané magenah ring tebing.

Nilai-nilai uah

Rambu Solo' madué makudang-kudang simbol, sakadi simbol ritual, simbol gendingan, simbol bangsawan, simbol arwah, simbol melayat miwah simbol kebo. Ritual ring Rambu Solo' makadi Mappassulu', Mangriu' Batu, Ma'popengkaloa, Ma'pasonglo, Mantanu Tedong, dan Mappasilaga Tedong. Nilai sané wénten ring upacara puniki, inggih punika gotong royong, saling tulungin, saling precaya, miwah nilai luhur ring krama Lembang Lea.

Pustaka uah

  1. Media, Kompas Cyber (2022-01-10). "Mengenal Rambu Solo, Upacara Pemakaman Adat Toraja, dari Prosesi hingga Biaya Halaman all". KOMPAS.com (ring Indonesia). Kaaksés 2022-10-08.
  2. Manukbua, Felisitasya (2020-11-21). "Upacara Penyempurnaan Kematian Dalam Rambu Solo'". Cultura (ring Inggris). Kaaksés 2022-10-08.