Peusijuk inggih punika upacara adat Aceh sane tatujonnyane pinaka wentuk rasa angayubagia majeng ring Tuhan Yang Maha Esa. Upacara puniki kamargiang olih krama Aceh duaning sampun ngamolihang pangaptinnyane. Upacara Peusijuk ketah kamargiang ritatkala upacara pawiwahan, jagi naik haji, lunga malajah, naik pangkat, madue jeroan anyar, madue palinggihan anyar, miwah sane tiosan. Sajeroning pamarginnyane, upacara kapimpin olih tokoh agma miwah adat. Dane jagi mimpin doa-doa keselamatan miwah kesejahteraan majeng Tuhan Yang Maha Esa. [1]

Lelintihan uah

Peusijuk wit saking basa Aceh sane maartos manados dingin utawi mendinginkan. Upacara adat Peusijuk ngawit saking Aceh sane nerima ajahan Islam duk abad kapitu olih pedagang saking Arab. Proses pengenalan Islam kamargiang antuk damai. Raris wenten panganyaran budaya, inggih punika Islam miwah budaya krama Aceh. Panganyaran puniki ngawentenang budaya anyar, inggih punika peusijuk. Budaya puniki ngawinang wenten makudang-kudang pauahan, utamannyane ring doa-doa sane kanggen. Yening sadurungnyane doa nganggen mantra-mantra antuk basa Aceh, raris kagentosin antuk doa-doa sane mabasa Arab. Kawentenan pacampuhan budaya ngawinang upacara peusijuk kantun kanggen kantos mangkin. Upacara adat puniki prasida kamargiang praragan utawi kelompok antuk ngaturang rasa angayubagia majeng Tuhan Yang Maha Esa.

Tata Cara uah

Sajeroning proses upacara adat peusijuk sane kamargiang olih krama Aceh. Dane taler ngundang anak lingsir sane kanggep pinaka tokoh agama sane madue ajahan agama sane luhur, minaka Tengku utawi Ustadz, miwah Umi Chik utawi Ustadzah. Duaning peusijuk patut kamargiang olih tokoh sane uning adat miwah agama, mangda becik pamargi. Sang sane ngadang peusijuk jagi nyiagayang bahan-bahan upacara. Wenten makudang-kudang bahan peusijuk sane soang-soangnyane madue makna.

Bahan peusijuk inggih punika don-donan miwah padang sane pinaka lambang keharmonisan, keindahan, miwah kerukunan. Raris wenten beras miwah padi sane pinaka lambang kesuburan, kemakmuran, miwah kekuatan. Miwah bahan sane pinih untat inggih punika toya miwah tepung ketan pinaka simbol pasametonan miwah ketenangan.

Sajeroning tata carane, Tengku jagi ngamercikang toya ka kiwa miwah tengen sinambi ngamargiang gerakan-gerakan unik nganggen don-donan miwah padang. Beras miwah padi jagi katabur, raris tepung miwah ketan jagi kaoles ring karna kiwa miwah tengen mantuka sang sane nuenin acar peusijuk.

Sajeroning makudang-kudang prosesi peusijuk wenten taler sane nyayagayang bahan-bahan tiosan, minakadi buah talam, kue, genah ngwangsuh tangan, miwah tudung saji. Raris salanturnyane, Tengku jagi ngaturang doa-doa majeng Tuhan Yang Maha Esa mangda kicenin karahayuan miwah karahajengan, taler rejeki saking Tuhan Yang Maha Esa. Proses pinih untat saking upacara adat peusijuk inggih punika para tamiu ngicenin jinah mantuka sang sane nglaksanayang peusijuk. Ngicen jinah kamargiang yening peusijuk katujuang mantuka calon jemaah haji, acara sunatan, utawi pawiwahan. Upacara adat antuk unsur agama kaajegang kantos mangkin olih krama Aceh.

Soroh Upacara Peusijuk uah

Peusijuk Meulangga uah

Yening wenten perselisihan ring sasamen krama sawawidangan. Upacara punika taler sering kicenin jinah, sane kabaos sayam utawi uang damai sane akenyane nganutin paiguman. Yening perselisihannyane nenten kantos magetih, peusijuk tetep kamargiang sakewanten nenten kicenin jinah.

Piranti sane kanggen sajeroning peusijukk meulangga minakadi dalong, bu leukat, teumpo utawi u mirah, breueh pade, on sisijeuk, on manoe, naleueng sambo, teupong, taweue, glok, sangee, miwah ija puteh. Puniki yening perselihannyane magetih. Ketahnyane yening nyujur paiguman damai ring sang kalih, paiketan pasametonan jagi sayan rumaket kantos kanggep pinaka sanak saudara.

Peusijuk Pade Bijeh uah

Acara peusijuk pade bijeh puniki kamargiang olih patani mantuk padi sane jagi kadadosang bibit sadurung nyamai ring sawah. Tatujonnyane mangda bibit sane jagi kapula ngamolihang rahmat saking Allah SWT, subur miwah mabuah akeh.

Piranti miwah bahan sane kanggen sajeroning peusijuk puniki minakadi, on gaca, bak pineung, on kunyet, on nilam, on birah, naleueng sambo, sira, saka, boh kuyuen, minyeuk ata, miwah asap keumeunyan.

Kawigunannyane inggih punika minakadi ring sor.

On Gaca uah

On gaca utawi daun pacar sane taan panes miwah taan saking saluir pinungkan. Maknanyane inggih punika mangda bibit padi sane kapula kuat miwah taan saking saluir hama.

Bak pineueng uah

Bak pineueng utawi taru pinang sane tumbuh jejeg miwah kuat. Maknanyane inggih punika mangda bibit padi inucap tumbuh jejeg miwah kuat minakadi i taru pinang.

On kunyet uah

On kunyet utawi don kunyit taan saking pinungkan. Warnannyane kuning miwah buahnyane resik, maknanyane inggih punika mangda bibit padi inucap taan saking saluir pinungkan miwah tumbuh subur minakadi kunyit.

On nilam uah

On nilam utawi don nilam yening kadadosang minyak, minyaknyane miik ngalub, kantos akeh anake seneng. Maknanyane inggih punika mangda padi inucap maderbe wentuk minakadi don niam, miwah buah padine tumbuh subur.

On birah uah

On birah utawi don kladi, donnyane sane mawarna gadang miwah tan ujan, maknanyane mangda bibit padi sane jagi kapula minakadi kladi inucap miwah taan saking hama.

On naleueng sambo uah

On naleueng sambo utawi daun rumput panjang sane kokoh miwah teguh, akahnyane kuat, kantos taan saking saluir pinungkan. Maknanyane mangda bibit padi maderbe daya tahan saking pinungkan.

Sira (tasik) uah

Sira punika asin utawi pakeh miwah prasida nglebur pinungkan sane wenten ring padi, kantos tumbuh subur.

Saka (gendis) uah

Saka utawi gendis sane manis maknanyane mangda padi sane jagi kasemai prasida mapikenoh mantuk sang sane nyemai.

Boh kuyuen uah

Boh kuyuen inggih punika jeruk nipis.

Minyeuk ata uah

Minyeuk ata utawi minyak wangi kacampuhang antuk toya putih kantos miik. Maknanyane inggih punika bibit padi kainargamayang pinaka bayi sane wawu embas, ngamerluang sane miik-miik. Sane nyium jagi marasa seneng miwah seger. Kenten taler benih padi sane minakadi bayi, mangda tumbuh subur miwah akeh sane seneng nyingakin.

Asap keumeunyan uah

Asap keumeunyan kabakar ritatkala padi jagi karendem. Maknannyane inggih punika mangda padine idup taler gelis mabuah.

Peusijuk Tempat Tinggai uah

Saluir sane nyeneng ring jeroan anyar, ketah kamargiang upacara peusijuk. Pamarginnyane olih makudang-kudang jadma sane akehnyane ganjih. Upacara puniki matatujon ngambil berkah mangda sang sane nyeneng ring genah punika ngamolihang ridha Allah, murah rejeki, miwah rahayu. Ring upacara puniki piranti sane kanggen inggih punika dalong, bu leukat, tumpo/ u mirah, breueh pade, on sisijuek, on manek manoe, naleueng sambo, glok, miwah sangee.

Peusijuk Peudong Rumoh uah

Umah inggih punika silih tunggil kebutuhan pokok, antuk punika parikrama ngwangun umah satata kapolih ring rahina sane becik. Punika taler sajeroning milih bahan-bahan umah sane kanggep becik. Salanturnyane, ngwangun umah utawi ketah kabaos peudong rumoh kakawitin antuk upacara peusijuk. Sane ketahnyane inggih punika tameh utawi tiang raja miwah tameh putroe, taler tukang sane ngaryanin utawi utoh mangda dane kicenin berkat olih Allah SWT. Bahan-bahan sane kanggen ring upacara peusijuk inucap minakadi, dalong, bu leukat, breueh pade, teupong taweue, on sisijuek, on manek manoe, naleueng sambo, ija puteh dan ija mirah, glok miwah sangge.

Peusijuk Keurubeuen uah

Jadma Islam sane madue taler sering ngaturang kurban ring hari raya manut ukum aama. Buron alit minakadi kambing miwah domba pinaka kurban praragan, yening sareng papitu masarengan ngaturang buron ageng minakadi sampi. Piranti sane kanggen sajeroning upacara peusijuk puniki minakadi dalong, boh manok meuntah, teupong taweue, breueh pade, on sisijuek, on manek manoe, naleueng sambo, minyeuk ata, suereuma, baja, ceureuemen, sugot, sikin cuko, gincu (lipstik), boh kayee (woh-wohan), tirai peunahan matahari, dan ija puteh (kain putih). Makasami bahan, rumasuk piranti kanggen pinaka ngrapiang awak domba olih jagal manut kawigunannyane soang-soang.

Manut keyakinan krama Aceh, bahan-bahan tambahan sane kasayagayang sajeroning peusijuk inucap minakadi inyeuk ata, suereuma, baja, ceureuemen, sugot, sikin cuko, gincu, boh kayee, tirai peunahan matahari, miwah ija puteh. Madue maka miwah kawigunan ring akhirat benjang pungkur. Buron sane katurang pinaka kurban jagi manados palinggihan ring akhirat miwah kawigunan saking bahan-bahan inucap pinaka paiasan ring palinggihan.

Peusijuk Kendaraan uah

Yening anake sane wawu madue palinggihan utawi angkutan sane tiosan, taler kamargiang peusijuk. Puniki matatujon mangda palinggihan sane kanggen prasida doh saking baya. Sane ngamargiang peusijuk puniki adiri utawi tigang diri. [2][3]

Pustaka uah

  1. Media, Kompas Cyber (2022-07-07). "Upacara Adat Peusijuek: Sejarah, Tujuan, dan Tata Cara Halaman all". KOMPAS.com (ring Indonesia). Kaaksés 2023-03-10.
  2. "KONSEP PEUSIJUK PADA MASYARAKAT ACEH – Majelis Adat Aceh" (ring Inggris). Kaaksés 2023-03-10.
  3. Ilham, Aldian. "Begini Tradisi "Peusijuk" Pada Masyarakat Aceh – Universitas Abulyatama" (ring Inggris). Kaaksés 2023-03-10.