Magoak-goakan

plaliyanan tradisional

Magoak-goakan silih tunggil plalianan tradisional maasal saking Désa Pakraman Panji, Kecamatan Sukasada, Kabupatén Buléléng. Plalianan puniki kantun ajeg ring Désa Panji mawinan mapaiketan sareng lelintihan Krajan Buléléng sané ngalahang Krajan Blambangan.[1]

Megoak-goakan punika sarana matatindakan sekadi paksi goak antuk ngalahang lelipi antuk cara ngejuk ikuh lelipi punika. Plalianan puniki kantun kasub ring Bali kusus nyané ring Buléléng nganti mangkin. Para raré maplalianan ring sekolah utawi genah jimbar liyané. Palalianan puniki taler kasub para anak kelih. Tan wantah anak lanang ngamainang plalianan puniki, taler dados olih anak istri. Megoak-goakan sampun dados seni balih-balihan sané unik saking riin. Plalianan puniki kasolahang ring makudang cara antuk mingabungin satua dramatari, sesolahan, bebanyolan miwah pasiluran kakidungan ri antara kalih seka.[1]

Lelintihan uah

Ring abad ka-17, Ki Barak Panjisakti, manggala Buléléng sané kasub miwah makuasa uning pinaka Krajaan Blambangan ring Jawa Kangin terus ngarereh galah antuk minguasain Buléléng. Manah Raja Blambangan manadosang tanah Buléléng wagian saking wawidangan krajaan ipun. Raja Panji sané suksés ngalahang akéh wawengkon, manadosang jangkep Krajaan Buléléng punika jimbar. Daweg, patarungan pantaraning Blambangan durung maasil. Paindikan punika ngawinan para bala yuda ipun kelem ring lara. Antuk ngwaliang wasa bala yuda nyané, Raja Panji nganikayang para panglima yuda rumasuk makasami bala yuda nyané antuk maplaliyanan tradisional sané maaran Goak-goakan. Raja Panji malakon dados Goak asapunika para panglima yuda manados pahan lelipin sané patut ngajaga ikut nyané. Ngamenangang palalianan punika, Raja Panji nunas majeng panglima yuda nyané, punika Krajaan Blambangan. Mamanah antuk ngicain pinunas Raja, panglima yuda miwah bala yuda medal mayuda ngalawan Krajaan Blambangan miwah mawali antuk jayanti.[1] Para bala yuda punika kaaranin Truna Goak,[2] antuk ngapikélingin punika nyabran warsa ring sasih kadasa utawi sesampun kesanga ring Désa Panji kamargiang dresta plalianan puniki.[3]

Tata cara uah

Maplalianan puniki patut kakepah dados kalih seka antuk ngawitin maplalianan Magoak-goakan. Asiki jadma kapilih manados Goak daweg sisané manados lelipi, seka lelipi ngelah anggota sané pinih akéh pinih akedik lima jadma taler pinih akéh solas jadma, mabaris antuk ngisi bangkiang sané ring arep nyané, sané pinih arep dados ngajaga goak sané pinih ungkur ngelidin goak. Goak patut nangkep jadma ungkur ring barisan sané malaksana dados ikuh lelipi. Pinaka ikuh nyané kaejuk, tendas lelipi utawi jadma pertama ring barisan pacang manados goak selanturné miwah sané dados ikuh nyané patut ngamargiang napi ye sané katunas olih goak sané ngejuk, ketah nyané katunas masolah utawi masatua.[1][3]

Panyepian désa uah

Ring Désa Pakraman Tambakan, Kubutambahan, Kabupatén Buléléng, kaunikan magoak-goakan mapaiketan sareng upacara Panyepian Désa. Sadurung dresta magoak-goakan kamargiang, pacang kamargiang upacara masegeh nganggén sarana sampi, utawi kaaranin Upacara Mungkah Wali (pangawit upacara-upacara utawi ritual salanturné ring Désa Tambakan) tepat nyané ring Purnamaning Sasih Kasa sané kamargiang nyabran kalih warsa.[2]

Magoak-goakan irika tan wénten patiosan akedik punika wénten kalih seka, barisan lanang miwah istri, sané pada ngagisi kampuh, taler wénten uger-uger sané kamargiang ring dresta magoak-goakan irika, inggih punika:[2]

  1. Sané nyarengin tan dados gedég
  2. Sané nyarengin tan dados madaya corah
  3. Sané nyarengin tan dados curiga
  4. Sané nyarengin tan dados misuh

Pinaka wénten peserta ngalanggar pacang keni marabaya minakadi pacang lih, lung, utawi matatu. Sang sané ngalanggar patut naur kasisipan majeng désa antuk ngaturang canang miwah jinah pis bolong ring Pura Dalem Pinggit sané kamanggalain olih satunggil dulun désa. Salanturné kaicén tirtha, tan ngatos makelo lih, lung utawi tatu inucap pacang uwas.[2]

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Kartika D. Suardana (11 Séptémber 2016), Magoak-goakan: Chasing the Tail Dance and Music, Bali Now!, kaaksés 27 Juni 2021
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Yasa, I Ketut Wardana (2018), "Tradisi Magoak-Goakan pada Nyepi Désa Sebagai Potensi Daya Tarik Wisata Spiritual Di Désa Tambakan Kecamatan Kubutambahan Kabupatén Buléléng", Jurnal Pariwisata Budaya (ring Indonesia), 3 (2): 24-26, doi:10.25078/pba.v3i1
  3. 3,0 3,1 Magoak-Goakan Désa Panji (ring Indonesia), Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya, doi:10.23887/mkfis.v10i1.1171, kaarsipin saking versi asli tanggal 2021-06-26, kaaksés 27 Juni 2021