Tjokorda Agung Tresna

pejuang kamerdekaan saking Badung

Kapten Anumerta Tjokorda Agung Tresna, embas ring Dénpasar warsa 1926, inggih punika pejuang pasca kamerdékaan Républik Indonésia saking Dénpasar. Padem ring Désa Ayunan.[1] Patung nyané magenah ring pasimpangan Jalan Gatot Subroto miwah Jalan Nangka Dénpasar, kewangun duk pinanggal 31 Désémber 1993.[2]

Kaptén Tjokorda Agung Tresna
Wastan embasTjokorda Agung Tresna
Embas1926
Dangin Puri Kaja, Denpasar Utara, Badung, Bali, Hindia Belanda
Seda29 Juni 1947(1947-06-29) (yusa 20–21)
Ayunan, Bali, Indonésia
PengabdianIndonésia
Dinas/cabangTentara
PangkatKaptén
YudaPuputan Margarana

Lelintihan uah

Tjokorda Agung Tresna punika okané Tjokorda Alit Ngurah saking Puri Satria Dénpasar, duk sané lintang Ida manados Raja Badung (Zelfbestuuder van Badung). Biang nyané meparab Anak Agung Putu Adi saking Jroan Gedé Kesiman Dénpasar. Tjokorda Agung Tresna punika putra tunggal saking Anak Agung Putu Adi, menawi Ida medué semeton tiri sekadi Tjokorda Ngurah Agung, Tjokorda Bagus Sayoga miwah sané liyané, sané aktip nyarengin perjuangan ring Bali.

Ida masekolah ring Sekolah Dasar Belanda sané mearan Holland Inlandsche School (HIS) sané mangkin magénah ring Jalan Surapati Denpasar. Risampuné tamat ring HIS Ida selanturnyané ngeranjing ring Taman Dewasa taler kapuputang ring warsa 1944. Ida malih masekolah ring Sekolah Teknik Menengah Atas (STMA) jurusan mesin ring Kota Surabaya, menawi nentén kapuputang.

Karauhan sekutu ngusik katentreman ring Surabaya. Para sisya ngesekaa ngawentuk badan-badan parjuangan ring upaya ngapertahanang kamahardikaan Républik Indonésia. Punika Tjokorda Agung Tresna taler timpal-timpal nyané ring STMA nyarengin Tentara Républik Indonésia Pelajar (TRIP) Surabaya.

Ring sasih Nopémber 1945 kota Surabaya mahaduran, kawéntenang peristiwa 10 November 1945. Rikala yuda punika, Tjokorda Agung Tresna miwah semetonnyané I Gusti Ketut Gedé kantun nyeneng ring Surabaya. Menawi, risampuné yuda punika ring Surabaya, I Gusti Ketut Gedé sareng kaluwarga ipun mantuk ring Bali, Tjokorda Agung Tresna nyarengin TRIP nuju Sidoarjo. Ring wewengkon berjuang sareng pasawitran ipun saking Sunda Alit. I Gusti Ketut Gedé risampuné mantuk ring Bali, tangkil ring Puri Satria majeng Tjokorda Alit Ngurah antuk ngewartayang Tjokorda Agung Tresna paindikan ring Surabaya. Punika mawinan Tjokordo Alit Ngurah nénten lila.

Rikala I Gusti Ngurah Rai tangkil majeng Tjokordo Alit Ngurah antuk ngewarta pamedalan ida nuju Yogyakarta (Jawa), Tjokorda Alit Ngurah maséwala mangda I Gusti Ngurah Rai makta Tjokorda Agung Tresna mantuk taler ngelanjutang parjuangan ipun ring Bali. I Gusti Ngurah Rai. Ring pinanggal 4 April 1946 rombongan sané kapimpin olih I Gusti Ngurah Rai rauh ring Bali. Ida kasarengin olih prajuru kapolisian saking Bali sané sadurungné mekarya ring Karésidénan Basuki miwah para sukarelawan liyané rumasuk Tjokorda Agung Tresna. Pendaratan punika kawantu olih Angkatan Segara Républik Indonésia (ALRI) kapimpin olih Markadi ring pantai Melaya, Jembrana. Rombongan memargi nuju Munduk Malang.

Pinaka intruksi Pemerintah Pusat, ring Munduk Malang mangda kawéntenang pasangkepan, kapimpin langsung olih I Gusti Ngurah Rai, ngawentuk situnggal badan parjuangan sané maaran Markas Besar Umum Déwan Parjuangan Rakyat Indonésia Sunda Kecil (MBUDPRISK) antuk I Gusti Ngurah Rai manados komandan. Ring struktur MBU DPRI SK, Tjokorda Agung Tresna manados prajuru intelején ring metén pimpinan I Madé Wijakusuma.

Pasukan kakepah dados kalih, asiki mamargi nuju kangin, sisa nyané pasukan kapimpin olih I Madé Wijakusuma miwah Tjokorda Agung Tresna meneng ring Badung. Rikala ring Badung, Tjokorda Agung Tresna miwah I Madé Wijakusuma manyosialisasiang mangda para kramané tetep satia majeng Wangsa miwah Negara Républik Indonésia.

Sarauhné pasukan saking Bali Kangin, Pasukan Induk MBU salanturnyané mamarkas ring Marga, Tabanan. Pinanggal 20 Nopémber 1946 wénten yuda Puputan Margarana. Ring puputan punika akéh para perwira sané padem, taler medunang moralitas pejuang Bali. Mangda moralitas puniki munggah kalih rahina sesampun Puputan Margarana, pinanggal 22 Nopémber 1946, magénah ring désa Buahan kawéntenang pasangkepan darurat. Ring pasangkepan punika ngawentuk prajuru anyar MBU antuk I Madé Wijakusuma dados pimpinan umum, miwah Tjokorda Agung Tresna dados staf intél.

Tjokorda Agung Tresna nikayang perjuangan ring Badung patut kalanjutang, kawéntenang malih pasangkepan olih MB Badung, punika Badung Kalér, Tengah taler Badung Kelod antuk aklamasi nunjuk Ida manados pimpinan MB Badung. Salantur ngamusatang parjuangan nyané ring wewengkon Badung Kalér utawi Tengah, mawinan krama ring irika kantun kompak miwah jemet ngewantu para pejuang. Ring wewengkon Badung Kelod punika pusat para serdadu NICA ring Bali, akéh pos NICA kanikayang antuk yuda geriliya ring irika.

Pamargi Ida sué-sué kauningin olih NICA magenah ring wewengkon Badung Tengah kautama ring Désa Sobangan, mawinan ring irika genah Markas Besar Badung (MBB) utawi Markas Besar Pandawa. Rikala Ida saking Désa Penarungan nuju Désa Sobangan ngentasin Désa Ayunan, pemargi punika sampun kakurung olih serdadu NICA. Ring irika, I Ketut Gedé Dharma Yudha, Ida Bagus Tantra, Maroko miwah Kawi sané sampun ring Ayunan Kaja polih perlindungan saking para pajuang irika. Menawi, Tjokorda Agung Tresna wawu nganti ring désa Ayunan Kelod. Rikala Ida nuju désa Ayunan Kaja, pangurungan punika langkung ketat. Nyingakin punika, Tjokorda Agung Tresna ngacala nuju betbetan ring sisi Tukad Penet ring kangin désa Ayunan. Menawi ri kala ida makecos, tangan ipun keni bedil, ngaranayang bedil sané kapegang jatuh. Ida ri kala pacang ngambil bedil punika akéh kabedil. Ring irika pinanggal 29 Juni 1947, Tjokorda Agung Tresna gugur manados kusuma bangsa ring yusa 21 kantun manados brahmacari. Layon ipun kabakta ring Puri Mengwi antuk kasiramang, risampuné kalédangang olih Belanda, wawu kebakta nuju Puri Satria sané kapuputang ring sétra Badung.

Makudang-kudang warsa risampuné gugur nyané Tjokorda Agung Tresna, krama Désa Sobangan polih pawisik mangda ngewangun monumen. Wenten kutipan saking ida “Luwih becik mati bandingang kajajah”.[1]

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 (Indonésia) Pahlawan Tjokorda Agung Tresna (PDF), Dinas Sosial Kota Denpasar, kaarsipin saking versi asli (PDF) tanggal 2022-06-19, kaaksés 2020-09-11
  2. (Indonésia) 9 Patung Populer di Denpasar Bali Kisah Rama Sinta Tergambar di Patung Titi Banda, Travel Tribun News, kaaksés 10 Séptémber 2020