Makepung inggih punika silih tunggil atraksi pacu kebo saking Kabupatén Jembrana, Bali. Kruna makepung mawit saking kruna kepung utawi makepung-kepungan, dresta puniki kawedar saking satmaka pemargin pengolahan tanah uma pinaka nengala tanah dados kagembur nganggén lampit. Lampit katarik olih kalih kebo taler kekalungin gerondongan (gongseng ageng) ri kala keboné mejalan narik lampit utawi cikar pacang wetén swara, katunggangi olih situnggil jatma sané malinggih ring lampit sané kewtasanin joki. Atraksi kaloktah ring warsa 1920-an. Sawatara warsa 1930 Makepung makembang ring soang-soang désa, joki ipun mekuwacé sekadi prajurit kerajaan Jembrana ring aabé pidan, punika nganggén destar, seléndang, selémpod, jalér, saput poléng, makta pecut.[1]

Atraksi Mekepung
Tradisi Makepung Lampit

Lelintihan uah

Sadurung kasub dados pancentokan warsa 1930-an, Mekepung kamargiang ring tanah meendut. Genap pacu kadiri antuk 125 m uma metoya sareng papat pasang kebo mesaing ring asiki iteran.[2] Ring parkembangan ipun, Mekepung kemariang ring margi tanah uma sané mepasir. Genah sekadi punika para peserta makepung nguahin kalengkapan ipun mangda prasida kemargiang becik. Perkembangan selanturnyané sawatara warsa 1960. Seka Makepung kewagi antuk kalih seka. Sané dados pewates Seka Kauh miwah Kangin punika situnggil tukad sané ngeliwatin ring tengah kota Negara sané mearan Tukad Ijo Gading. Punika : Seka Kauh saking Ijogading ngauhang sekadi Banyu Biru, Kaliakah, Tegal Badeng, Moding, Pola Sari, Melaya ngantos Gilimanuk; Loloan Barat; Seka Kangin rumasuk Sebuah, Mendoyo, Poh Santen, Tegal Cangkring, Penyaringan, Yeh Embang, Yeh Sumbul, Yeh Leh.[1]

Atraksi makepung dresta para petani mangkin tetep urip ring wewengkon Jembrana, kekawitin saking pelaliyanan para petani sané kemargiang riantara galahé nengala uma ring masan manyi. Ring galahé punika dané saling saling pacu kebo sané kekait ring lampit taler kemargiang olih joki. Inspirasi Makepung mawit saking tetindakan ring uma. Sadurung ketandurin, uma patut kagemburang utawi ketangala. Para petani ring Jembrana ketah nyané nganggén sampi utawi kebo. Saking parilaksana punika para petani ngewedar pacuan kebo narik lampit.[1]

Mangkin, nentén wantah kemargiang olih para petani kemantén. Makepung dados situnggil atraksi budaya sané kasub ngantos ring dura negara taler dados agenda ngewarsa wisata ring Bali. Kairing olih jégog minambahin semarak dresta puniki.[1]

Uger-uger uah

 
Dresta Makepung Cikar

Rikala kawimbayang ring warsa 1970-an, uger-uger miwah sarana Makepung wentén sané keuahin. Minakadi, kebo sadurungné wantah asiki, mangkin dados kekalih. Selanturnyané, cikar antuk joki sané ipidan ageng, sané mangkin ngalitang. Kebo peserta Makepung, akeh kedagingin hiasan marupa mahkota sané kapasang ring tendas kebo miwah panji ijo utawi bang ring cikar soang-soang. Arena Makepung marupa margi tanah wentuk ipun ‘U’, lantang ipun 1 – 2 km. Atraksi makepung magenah ring margi uma lantang nyané 2 km, genah sané galang, ngranayang aluh ngiyangkin dresta puniki. Wentén sarané antuk ngemargiang Makepung minakadi:[1]

  1. Kebo kekalih sané mewasta kebo paduan;
  2. Gelinding utawi Cikar, kekaryanin khusus antuk Makepung;
  3. Uga, atebih kayu antuk genah Sarad Cikar taler kegantung ring baong kebo dados penyanggah, maukiran naga nganggén lis pérak;
  4. Gagak megenah ring tengah-tengah mawiguna antuk ngisi sarad, dados tiang umbul-umbul utawi panji;
  5. Hiasan kebo ring tenggek ipun Rubbung, wentuknyané Rubbung tari Barong, kekaryanin saking kulit sampi sané maukir;
  6. Hiasan baong kebo mearan keroncongan, wentuk nyané sekadi genta kekaryaning saking gongsang;
  7. Hiasan tanduk kebo kekaput nganggén kantong kain bang;
  8. Kuwacé sané keanggén olih joki Mekepung, pinaka kuwacé khas Jembrana.

Lomba puniki kewagi antuk kalih seka; Seka Kauh nganggén umbul-umbul ijo-ijoan miwah Seka Kangin nganggén umbul-umbul warna bang-bangan miwah kewacen joki metiosan. Nentén sekadi lomba pacu tiosan sané kantentuang sira sané kapertama rauh ring garis untat, menawi kantentuang malih olih doh para peserta. Detail ipun, dané peserta pacang menang pinaka dané dados pinih rihin ri kala neked garis untat taler prasida ngejaga doh pantaraning peserta tiosan ring ungkur ipun, doh nyané 10 m. Menawi, peserta ring ungkur prasida nguangin doh ipun sareng peserta ring arep nyané kirang saking 10 m, punika peserta sané pinih ungkur dados pamenang nyané. Perlombaan kapuput sawatara kutus ngantos dasa menit ring setiap pacuan. [1] Sadurung lomba pinal, seka makumpul sareng Bupati Jembrana ring pesta wengi sané akéh balih-balihan seni, ring dina lomba, ida dané saking sajebag guminé prasida nyingakin hiasan kebo, wentén kategori juara hiasan pinih becik.[2]

Genah uah

Wenten pitung lintasan sané kasebar sajebag kecamatan ring Jembrana. Lintasan Sangyang Cerik ring désa Tuwed, Kecamatan Melaya dados lintasan utama. Bidang tiosan sané kauah dados lintasan sekadi ring Delod Berawah, Pangkung Dalem, Tuwed, Awen taler Kaliakah.[2]

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Makepung, Direktorat Warisan dan Diplomasi Budaya, kaaksés 31 July 2020[permanent dead link]
  2. 2,0 2,1 2,2 Makepung, Top Ends Sports, kaaksés 31 July 2020

Pranala Jaba uah