Mahabharata inggih punika silih tunggil sastra kuno sané mawit saking India. Sastra puniki kasurat olih Bhagawan Byasa utawi Rsi Vyasa tur kakapah dados plekutus kitab sané kawastanin Astadasaparwa. Kitab puniki nyritayang indik Pandawa miwah Korawa sané maperang antuk ngamolihang pamarintahan ring Astina. Perang punika kalaksanayang ring Kurusétra tur kalaksanayang ngantos plekutus dina, perang punika taler kawastanin Perang Bharatayuddha. Ring India, kitab Mahabharata puniki madué kalih vérsi, inggih punika vérsi India Kaja miwah India Kelod. Ring kitab puniki taler madaging indik kaweruhan Agama Hindu miwah nilai-nilai ring Agama Hindu, punika mawinan kitab puniki kasuciang olih krama umat Hinduné.

Réliéf Mahabharata
Buku Mahabharata

Daptar Parwa uah

Astadasaparwa nyaritayang indik laluhur pragina utama Mahabharata inggih punika Yayati, Yadu, Puru, Kuru, Duswanta, Sakuntala, Bharata. Selanturnyane, plekutus parwa puniki taler nyaritayang indik embasne Pandawa miwah Korawa kantos caritane ring swargan.

1. Adiparwa (आदिपर्व) – Kitab Indik Pangawit
Kitab Adiparwa madaging makudang-kudang carita sisipan (interpolasi) indik mitologi Hindu, minakadi satua Mandaragiri (Samudramantana), satua Bagawan Domya sane nguji muridne makatiga, satua Kaca lan Dewayani, miwah satua Jaratkaru lan Manasa. Satua sisipan sane mapaiketan sareng plot utama inggih punika: carita indik para laluhur Pandawa lan Korawa (Yayati, Puru, Pratipa), carita palekadan Resi Byasa, taler carita Santanu miwah rabine makakalih (Gangga lan Satyawati). Carita utama kakawitin antuk carita palekadan Dretarastra (bapane para Korawa), Pandu (bapane Pandawa), miwah Widura (perdana menteri), kalanturang antuk palekadan para Pandawa lan Korawa, carita rikala dane sareng sami kari alit tur paplajahan dane, carita indik tetegar ngematiang Pandawa, carita pawiwahan Pandawa sareng Drupadi, carita pamargin Arjuna (Pandawa sane katiga), miwah carita hutan Kandawa sane katunjel.
2. Sabhaparwa (सभापर्व) – Kitab Indik Patemon Ageng
Kitab Sabhaparwa madaging carita indik patemon para Pandawa dan Korawa majudi ring balairung. Judi punika kaadakang olih Duryodana (Korawa sane pinih duur) sareng Uwane sane mawasta Sangkuni. Makakalih sampun ngrincikang daya mangda prasida ngamolihang arta brana miwah keraton duene Yudistira (Pandawa sane pinih duur). Sangkaning daya corahne Sangkuni, Korawa prasida menang judi, nanging pamuputne samian embunge kawangdeang olih Dretarastra. Selanturnyane Duryodana malih nesekang mangda judine kaadakang malih apisan. Sane mangkin nenten nganggen embung marupa arta brana nanging sane kalah patut matilar ka alas salamine roras warsa, tur kaimbuhin antuk galah nyaru malih awarsa. Yening rikala nyaru punika ketara, patut kakutang malih ka alas. Ring judine puniki, Pandawa malih kalah.
3. Wanaparwa (वनपर्व) – Kitab Indik Pamargi Ring Alas
Kitab Wanaparwa madaging carita indik Pandawa sane idup roras warsa ring alas. Ring kitab puniki taler nyaritayang pamargin Arjuna sane matapa ring gunung Himalaya mangda prasida ngamolihang sanjata sakti pasupati saking Dewa Siwa. Carita puniki dados bakal carita Kakawin Arjunawiwaha ring sajeroning kasusastraan Indonesia.
4. Wirataparwa (विराटपर्व) – Kitab Indik Ring Kedatuan Wirata
Kitab Wirataparwa madaging carita indik penyamaran Pandawa atiban ring keraton Wirata, Matsya sesampune roras warsa idup ring alas. Yudistira nyaru dados anak sane wikan ring ilmu agama mawasta Kangka, Bima nyaru dados juru rateng mawasta Balawa, Arjuna nyaru dados guru tari mawasta Wrehanala, Nakula nyaru dados tukang mretenin jaran mawasta Grantika, Sadewa nyaru dados pengangon sampi mawasta Aristanemi utawi Tantripala. Taler, rabin dane inggih punika Drupadi nyaru dados panyeroan mawasta Malini.
5. Udyogaparwa (उद्योगपर्व) – Kitab Indik Pandawa Mawali ka Hastinapura
Kitab Udyogaparwa madaging carita indik upaya mangda Pandawa lan Korawa prasida dame utawi kasih. Wusan awarsa nyaru ring keraton Wirata, para Pandawa mawali ka Hastinapura. Yudistira pinaka Pandawa sane pinih duur nunas mangda samian kawaliang tur dane prasida dados Raja irika. Pangidihne Yudistira nenten kaisinin olih Duryodana. Kresna pinaka juru dame taler nenten prasida mapikolih. Sadurungne, para Pandawa lan Korawa sampun saling akehin ngrereh kanti ring sajeroning Bharatawarsha, tur tambis tambis samian keraton ring jaman India Kuno kapah dados kalih golongan.
6. Bhismaparwa (भीष्मपर्व) – Kitab Indik Bisma
Kitab Bhismaparwa madaging carita indik pangawit siat ring Kurukshetra saantukan upaya dame Pandawa lan Korawa nenten mamargi antar. Wenten taler interpolasi sane kasisipang ring pangawit baga indik bebaosan Kresna sareng Arjuna sadurung siat kakawitin. Bebaosan punika kapupulang olih krama Hindu dados kitab sane mawasta kitab Bhagawadgita ("Bhagavad-Gītā"). Ring panguntat kitab puniki nyaritayang indik Bisma sane kalah ring rahina kadasa saantukan maperang sareng Arjuna sane katulungin olih Srikandi.
7. Dronaparwa (द्रोणपर्व) – Kitab Indik Drona
Kitab Dronaparwa nyaritayang indik Begawan Drona kaangkat dados panglima perang Korawa. Kacrita duk punika mangda perang gelis puput, Drona ngutsahayang ngejuk Yudistira pinaka pamucuk Pandawa, nanging utsaha dane setata nenten ngamolihang. Pamuputne Drona seda saantukan kapunggel olih Drestadyumna, rikala dane sedek lemet wusan mireng gatra bogbog indik okan dane sane mawasta Aswatama seda. Ring kitab puniki taler kacritayang kalih kesatria sakti saking Pandawa seda inggih punika: Abimanyu miwah Gatotkaca.
8. Karnaparwa (कर्णपर्व) – Kitab Indik Karna
Kitab Karnaparwa nyaritayang indik Karna sane kaangkat dados panglima perang Korawa wusanDrona seda. Duk Karna sane dados panglima, Salya sane dados sratine nanging makakalih polih miyegan. Pamuputne, Karna prasida kasedayang olih Arjuna antuk sanjata sane mawasta Pasupati ring siat sane kalaksanayang ring rahina ka-17. Ring kitab puniki taler nyaritayang Dursasana sane kasedayang olih Bima.
9. Salyaparwa (शल्यपर्व) – Kitab Indik Salya
Kitab Salyaparwa nyaritayang indik Prabhu Salya sane kaangkat dados panglima perang Korawa ring rahina ke-18, ngentosin Karna sane sampun seda. Ring rahina punika, Salya taler seda. Sesampune katinggal olih rowang miwah semetone, Duryodana maselselan tur meled muputang perang sareng para Pandawa. Duryodana lantas kakedekin tur kawalek olih para Pandawa. Punika mawinan Duryodana jengah tur nantangin Bima masiat. Ring siat punika Duryodana kalah tur perang punika kapuputang. Nanging Duryodana polih ngangkat Aswatama dados panglima, tetujone pacang ngwalesang dendamne sareng para Pandawa.
10. Sauptikaparwa (सौप्तिकपर्व) – Kitab Indik Gebug Ring Peteng
Kitab Sauptikaparwa nyaritayang indik balas dendam Aswatawa majeng ring Pandawa. Rikala sampun wengi, Aswatama sareng Krepa miwah Kertawarma ngranjing ka kemah Pandawa saking silib tur akeh ngematiang prajurit irika. Kabenengan nenten wenten Pandawa ring kemah duk punika. Wusan punika Aswatama malaib ka patapan Byasa. Benjangne kaejuk olih Pandawa, punika lantas mapuara dados siat, Aswatama kalawan Arjuna. Byasa miwah Kresna prasida muputang pikobet punika. Pamuputne Aswatama kapastu olih Kresna.
11. Striparwa (स्त्रीपर्व) – Kitab Indik Para Istri Sane Katinggal Mati
Kitab Striparwa nyaritayang indik duka para istri sane katinggal mati olih somahnyane ring Kurukshetra. Yudistira ngelaksanayang upacara pangesengan sawa sang sane seda maperang tur ngaturang tirta majeng ring laluhur. Ring rahina punika taler, Kunti nyaritayang indik embasne Karna sane karahasiaang saking dumun olih dane. Kacritayang taler indik Gandari sane mastu kulawargane Kresna (bangsa Yadawa) mangda telas ring perang pasemetonan.
12. Santiparwa (शांन्तिपर्व) – Kitab Indik Dame
Kitab Santiparwa madaging carita indik perang batin Yudistira saantukan sampun ngematiang semeton-semetonnyane ring Kurukshetra. Pamuputne dane kaicen piteket-piteket olih Bagawan Byasa lan Kresna. Dane nartayang indik rahasia lan tetujon ajahan Hindu mangda Yudistira prasida nglaksanayang swadaharman dane pinaka raja. Kitab puniki pinaka silih tunggil kitab Mahabharata sane akeh madaging interpolasi. Punika mawinan sloka (ayat-ayat) ring kitab puniki akeh pisan. Makudang-kudang ajahan India Kuno wenten ring interpolasi puniki, minakadi ilmu sosial, ritual, ekonomi miwah politik.
13. Anusasanaparwa (अनुशासनपर्व) – Kitab Indik Piteket
Kitab Anusasanaparwa madaging carita indik paplajahan sane katrima Yudistira saking Bhisma. Bisma ngicen paplajahan indik darma, arta, dresta ning makudang-kudang upacara, swadharmaning dados raja, miwah sane lianan. Wusan ngicen paplajahan punika pamuputne Bisma seda. Pateh sakadi Santiparwa, kitab puniki taler akeh madaging interpolasi mawinan kitab puniki dados silih tunggil kitab Mahabharata sane akeh pisan madaging sloka.
14. Aswamedhikaparwa (अश्वमेधिकापर्व) – Kitab Indik Upacara Aswamedha
Kitab Aswamedhikaparwa nyaritayang indik pamargin upacara Aswamedha sane kalaksanayang olih Yudistira sane sampun dados raja. Kitab puniki taler nyaritayang indik siat Arjuna sareng raja-raja ring sajebag jagate rikala dane nuntun jaran sane kaanggen sarana ring upacara puniki. Ring Kitab puniki taler nyaritayang embasne Parikesit sane polih seda ring tengah weteng ibune saantukan keni sanjata sakti Aswatama. Pamuputne Parikesit prasida kauripang malih olih Kresna. Selanturnyane taler wenten carita indik patemon Arjuna sareng Babruwahana, okan dane sareng Citrānggadā saking Manipur.
15. Asramawasikaparwa (आश्रमवासिकापर्व) – Kitab Indik Wanaprasta
Kitab Asramawasikaparwa nyaritayang indik Dretarastra, Gandari, Kunti, Widura, dan Sanjaya ka tengah alas jagi ngamargiang wanaprasta asrama. Tiban-tibanan sampun meneng ring alas, Resi Narada rauh ka kedatuan Hastinapura makta gatra indik Dretarastra miwah sane lianan sampun ka swargan, seda saantukan kageseng olih api upakara sane ngeseng pasraman dane.
16. Mosalaparwa (मौसलपर्व) – Kitab Indik sanjata Mosala
Kitab Mosalaparwa madaging carita indik siat pasemetonan Yadawa, inggih punika kulawargane Kresna. Wusan kulawargan dane telas seda, Kresna matilar saking kedatuanne, magingsir ka tengah alas. Arjuna sane rauh ka Dwaraka napetang irika sampun suung. Sangkaning piteket Byasa, Pandawa miwah Drupadi nglantur nincap masa sanyasin.
17. Prasthanikaparwa (प्रस्थानिकपर्व) – Kitab Indik Pamargi Ka Gunung Himalaya
Kitab Prasthanikaparwa atau Mahaprasthanikaparwa nyaritayang indik pamargin Pandawa lan Dropadi ka pucak gunung Himalaya pinaka tetujon idup sane kaping untat. Hastinapura sampun kaserahang majeng ring sentanan dane, Parikesit. Ring pamargin punika, lianan teken Yudistira, samian seda.
18. Swargarohanaparwa (स्वर्गारोहणपर्व) – Kitab Indik Pamargi lan Ngranjing ka Swargan
Kitab Swargarohanaparwa nyaritayang indik Yudistira sane prasida neked ring pucak gunung Himalaya tur kapapagin olih Dewa Indra jagi ngranjing ka swargan. Carita puniki kapuputang antuk para tokoh utama sane prasida mapupul ring swargan.

Pustaka uah

Pranala jaba uah