Satua I Lengar inggih punika silih tunggil satua Bali.[2] Satua puniki tasih kasub maaran "Ampah".[3]

I Lengar
Satua
AranI Lengar
Tasih kasub maaranAmpah
Data
Gedong Kirtya1664 / VI b[1]
NegaraIndonésia
WewidanganBali
Katerbitang ringSatua-satua Bali IX, I Nengah Tinggen

Daging carita uah

Kacrita ada pangangon sampi manyama ajaka pepitu. Gobanné masaih maka pepitu lengar, ento awananné kaadanin I Lengar. Pangangoné ento makejang enu truna tur raket pesan manyama, saling tulungin, sagilik saguluk ajaka pepitu. Ané paling keliha makeneh ngalih anak luh lakar anggona kurenan. Sedek dina anu makapepitu nganggur kumah I Mandalané. Ditu ia kacunduk tekén pianak I Mandalané ané luh, ané nedeng truni, madan Ni Luh Layang, jegegé ngenyudang keneh. I Lengar paing keliha dot tekén Ni Luh Layang. Ia lantas maekin I Mandala, tumuli ngraosang anaké daa, lakar anggona kurenan.

I Mandala tusing cumpu mamantu tekén I Lengar. Ia lantas ngeka daya apanga pianakné tusing makurenan ngajak I Lengar. Kenjekan dugasé totonan ada lelipi mranen sedek mataluh, masebun di muncuk punyan buahé ané tumbuh di umahné.

Ningeh munyin I Lengar paling keliha, lantas ia masaut, "Ih cai Lengar, yen saja cai dot tekén pianak icangé, jani ada pangidihan icangé tekén cai. Isinin apang sida ja cai ngamatiang lelipiné ané masebun tur mataluh di muncuk punyan buahé tenenan. Yen suba mati i lelipi, ditu cai lakar anggon icang mantu. Cai lakar antenang icang ngajak pianak icangé, Ni Luh Layang".

Satua Mebasa Bali. Ban dotné ngelah kurenan, muah ampahné kaliwat, jeg inceg I Lengar paling keliha masaut, "Nggih Bapa, tiang sanggup ngamatiang i lelipi tur nuduk taluhné. Sakewala da Bapa linyok tekén janji".

I Mandala nyaurin, "Di kapan icang linyok tekén munyi ten sekadi wayan giri".

I Lengar tusing taen tekén daya upayan I Mandalané. Tusing buin matetimbang ngajak adin-adinné. I Lengar paling keliha gegison mongkod punyan buahé. Adi-adinné ngantosang di samping punyan buahé. Sasubané I Lengar paling keliha neked di basetengahan punyan buahé, laut punyan buahé gejoranga. Lelipiné tengkejut tur galak jeg nrojo I Lengar. Lelipiné ngutil I Lengar paling keliha, mawastu ia mati. Sawanné ulung ka tanahé.

Ningalin belinné ngemasin mati, dadi makejang adinné makeneh ngwirangang. Saka adiri lantas mongkod punyan buahé praya ngamatiang i lelipi. Nanging lacur, makejang adinné ngemasin mati kena pangindrajalan I Mandalané. Ditu lantas I Mandala ngengkebang sawané nem diri. Ané adiri tuanannga nylempang di samping bungkil punyan buahé.

Kacrita suba sandikala ada anak truna madan I Widara teka kumah I Mandalané. Ia makeneh madik Ni Luh Layang. I Mandala masih tusing cumpu mamantu tekén I Widara. Sawiréh keto, I Mandala buin ngrincikang pangindrajala, sarwi ngraos.

"Ih, anak truna, icang ngisinin keneh cainé, sakewala ada pangidihan icangé. Ené ada bangkén anak lengar, mati cotot lelipi, nylempang dini di samping punyan buahé. Icang ngidih tekén cai, apang ngisidang bangkéné ené laut tanem di semané. Sasubané cai pragat nanem bangkéné, kala ditu cai lakar sakapang icang ngajak pianak icangé, Ni Luh Layang".

I Widara masih ampah, tusing menyet kena daya upaya. Gegison ia malaksana negen bangkén I Lengaré, tumuli tanema di semané. Sasubané pragat nanem, ia laut mabresih, kenehné cager bakal antenanga ngajak Ni Luh Layang. Dugasé I Widara nanem bangkén I Lengaré, I Mandala inceg nyemak bangkén I Lengaré ané lénan, tumuli pejanga sig tongos bangkéné i tunian. Pragat I Widara mabresih, lantas ia majalan nyujur umah I Mandalané. Teked jumah I Mandalané, I Widara ngorahang bangkéné suba pragat matanem.

I Mandala inceg mapi-mapi nureksa tongos bangkéné, tumuli ngraos kené, "Yéh, orahang cai bangkéné suba pragat matanem, kénkén undukné dadi enu dini?"

I Widara lek tur jengah, laut bangkén I Lengaré tegena abana ka semané. Sasubané pragat matanem, I Widara buin mabresih tumuli buin majalan nyujur umah I Mandalané.

Dugas I Widara majalan ka semané, I Mandala buin ngédéngang bangkén I Lengaré ané lénan, pejanga sig tongos bangkéné itunian. Teked jumah I Mandalané, I Widara buin ngatonang bangkén I Lengaré enu ditu. I Widara buin ngincegang negen bangkéné abana ka semané, laut tanema. Kéto unduké bulak-balik, nganti bangkéné makapepitu telah tanema di semané olih I Widara.

Dugas I Widara nanem bangkén I Lengaré ané kaping pitu, ia mitaen bangkén I Lengaré bangké sakti, suba matanem bisa mawali ka tongosné i tunian. Marasa tekén déwék tusing nyidayang ngalahang bangkén I Lengaré, buina marasa dewekné kenyel cagcag-cigcig ka semané, ia lantas buung madik Ni Luh Layang. I Widara lantas murang-murang laku, matinggal uli ditu. Kéto unduk anaké ampah, kadropon malaksana dulurin tuna pepineh tung kuang pangunadika, tan urugan nemu sengkala wiadin sakit hati.

Pustaka uah

  1. "Katalog Buku Salinan Lontar dengan Sistem Digital UPTD Gedong Kertya Singaraja Klasifikasi 6 (Weda) Tahun 2017" (PDF). bulelengkab.go.id. Kaarsipin saking versi asli (PDF) tanggal 2020-07-29. Kaaksés 29 Juli 2020.
  2. "Satua Bali: I Lengar". Kaaksés 2020-04-07.
  3. Budiasa, Sobat. "Satua Mebasa Bali : Ampah". Rare Angon. Kaaksés 2021-09-23.