Anak Agung di Mesir


Aksara Latin
     

Satua Anak Agung di Mesir (aksara Bali: ᵒanak·​ᵒaguŋ​di​mĕsiŕ) inggih punika silih tunggil satua Bali.[1]

Anak Agung di Mesir
Satua
AranAnak Agung di Mesir
Data
NegaraIndonésia
WewidanganBali

Daging satua uah

Ada tuturan satua, Ida Anak Agung di Mesir madué rabi tetelu, nanging maketelu tusing dadi madué oka. Dening meled pesan Ida madué oka, lantas buin Ida ngambil rabi buin tetelu, nanging tusing masi dadi madué oka.

Kacrita kanti satus Ida madué rabi, masi tusing ada ané dadi madué oka. Ditu lantas Ida Anake Agung nauhin pepatihidané, kandikayang matenungang raganidané ka Gili Mas tekén I ukuh Mas. Mamargi lantas I Patih ka Gili Mas.

Tan crita di jalan, kacrita suba I Patih rauh ring jeron I Dukuhé. Disubanné I Patih kasambrama baan I Dukuh, lantas ngandika I Patih, “Jero Dukuh, rauh tiang mriki sing len nauhang pangandikan Ida Anake Agung. Jeroné kapangandikayang nenungin raganidané, apa kranan Idané kanti satus ngambil rabi masi tusing ada ané madué putra?” keto pangandikan I Patihé.

Dadi katenungin baan I Dukuh, tur lantas dané matur, “Gusti Patih sapuniki padagingan kaucapang di tenung. Yan tuah sarat pakayunan Ida mangda madué oka, mangda malih Ida ngambil rabi malih kekalih. Ne kekalih punika pilih tunggal pacang dados madué oka. Nanging di ngidamidané, pacang ngidamang ulam mas. Sapunika aturang ring Ida Anake Agung!” Pragat keto aturné I Dukuh, lantas mantuk I Patih.

Gelisang satua, rauh suba dané di Mesir, tur suba katur ucapan tenungé ring Ida Anake Agung. Dening keto Ida Anake Agung lantas ngambil rabi buin dadua, tur rabiné ané satua kakutang.

Kacrita makelo-kelo, ngidam lantas rabinidané ané alitan, ngidamang bé mas. Dadi matur rabiné alitan tekén Ida Anake Agung, “Beli Agung, Beli Agung dot ja pesan tiang tekén bé mas. Rerehang ja tiang bé mas!”

Masaur Anak Agung, “Beh Adi, lenan bé mas ja tunden Beli ngalihang, tawang bé masé ento anak kagebag baan rangsasa panyatusan. Asing-asing anaké kema misadia ngalih bé mas, tusing ada malipetan, makejang katadah baan I Rangsasa.”

“Beh Beli Agung, yan Beli Agung tusing ngalihang bé mas, sukayan tiang mati.” Dening keto atur rabiné, lantas Ida madabdaban lakar mamargi, tur disubanné pragat madabdaban lantas Ida mamargi.

Tan kacrita di margi, kacrita suba Ida rauh di tongos bé masé ento, lantas Ida rebuta tekén rangsasa pangebagé. Ida Anake Agung tan gingsir nglawan, pameragat kalah rangsasané ento makejang. Dadi kakeniang bé masé baan Anake Agung, tur lantas Ida mantuk.

Jani kacrita rabinidané ento mobot. Dening suba tutug ulanan bobotanidané, lantas ida nyakit tur mebas putra dadua lanang istri. Di subanné embas anaké alit, biangé lantas nyele ati, tan eling-eling tekén raga. Dugase ento Ida Anake Agung tonden rauh uli ngrereh bé mas. Jani iri lantas rabinidané duuran baan menyanidané dogen dadi madué putra, lantas putranidané makadadua kasilurin aji panak bikul dadua. Anake alit makadadua kawadahin peti tur kakutang ka pasihé.

Gelising satua, jani rauh Ida Anake Agung panggihin Ida rabiné ané alitan sedek sedih ban Ida madué putra bikul. Dadi ngandika Ida Anake Agung nakenang paindikan. Matur lantas rabiné duuran, “Awinan puniki rain Beli sedih, tan wénten seosné kasedihang saantukan ipun madué pianak bikul. Sinah ipun jatma nista. Yang bilih patut becikan ipun pademang, pacang napi ngubuhin jatma nista tur ngeletehin jagat!” Kéto atur rabiné duuran. Ditu lantas jeg sahasa Ida ngaros rabiné alitan, tur kaclempungang di semeré. Rabiné lantas seda.

Kacrita Pan Bekung ajaka Mén Bekung sedek ngalih saang, lantas nepukin peti di pasisi. Mara gagaha petiné ento, teka misi anak cenik dadua luh muani enu idup. Beh aeng kendelné Pan Bekung ajaka Mén Bekung. Lantas prajani anaké cerik ajaka mulih pratenina, adanina koné anaké cerik I Marakarma tekén Siti Patimah.

Gelising satua kacrita jani I Marakarma tekén Siti Patimah suba pada kelih, dadi kauningin baan rabin Anake Agung unduk Pan Bekungé maan nuduk anak cenik dadua di pasisi. Ento mawinan Ida meweh, wireh sinah antuk Ida I Marakarma muah Siti Patimah okan menyanidané. Wireh ajerih Idané, kacorahan lakar katangehan, lantas Ida ngeka daya, mangdené anaké cerik makadadua sida mati. Ditu lantas Ida ngandikain jelema pamating,

“Ih iba pamating, kema iba ka umah Mén Bekungé, takonin panakné luh, kené abeté, cening, cening demen tekén buah dlima? Yen cening demen, Beliné tunden ngalihang!” Kéto pangandikan Ida kairing baan I Pamating, tur lantas ia majalan ngungsi ka umah Mén Bekungé. Di subanné neked ditu, lantas takonina Siti Patimah tekén I Pamating, keto patakonné buka pangandikan Anake Agung Iatri, tur di subanné suud matakon keto, lantas ia magedi. To awanan Siti Patimah lantas nunden Belinné ngalihang buah dlima.

Masaut Belinné, “Beh adi da ja adi ngedotang buah dlimané ento, mapan tusing pati ngenah, buin tongosné tenget pesat. Liu gati anaké ngulati dlimané ento tuara ada nyidaang.”

“Beh Beli, yan Beli tusing nyak ngalihang, adenan suba tiang mati.” Dening keto pasaut adinné, lantas I Marakarma majalan ngalih buah dlima.

Kacrita suba teked di tongos dlimané, saget punyan dlimané ngenah mabuah abesik. Lantas alapa tekén I marakarma abana mulih baanga adiné.

Kacrita Anake Agung Istri suba miring orta, I Marakarma nyidaang ngalih buah dlimané, lantas Ida buin ngandikain I Pamating, “Pamating, Pamating, kema buin matakon tekén Siti Patimah, kené abeté, Cening, Cening, Cening demen tekén kedis nuri? Lamun demen Beliné tunden ngalihang!” Kéto pangandikan Idané, lantas I Pamating ka umah Mén Bekungé, matakon tekén Siti Patimah, keto patakonné buka pangandikan Anake Agung Istri, to awanan Siti Patimah lantas mapangidih tekén beliné, apang alihanga kedis nuri.

Masaut Beliné, “Beh, abot pesan pangidihan adiné, kedise ento anak kagebag baan buron ané galak-galak, luire: macan, lelipi muah ané len-lenan. Buin liu pesan para retuné ané kema, seda amaha tekén buron gebagané. Yan Beli kema, pedas Beli mati.”

“Beh Beli, yan Beli tusing ngalihang kedis nuri, adenan suba tiang mati.” Dening keto abetné Siti Patimah, I Marakarma lantas masanggup lakar ngalihang, tur nunden Siti Patimah ngae ketipat akelan lakar anggona bekel. Suba lebeng ketipatné lantas I marakarma ngalih don kelor acarang tur seletanga di dingdingné.

Ngomong I marakarma, “Adi, beli jani lakar majalan. Ento edon kelore ané celekang beli anggon ciri. Yen lingsem to ciri Beli suba mati.” Kéto piteket I marakarmané.

Kacrita pajalanné I Marakarma nepukin tukad, ditu ia mareren di batuné lempeh ngagah bekelné. Suba suud madaar lantas buin ia majalan, nepukin lantas tegal. Ditu ada punyan kayu mabunga mas, madan kayu kastuban. Kayuné ento tongos I kedis nuriné malali-lali. Ngrengkeng koné I Marakarma,

“Beh, dija sih tongosné I Kedis Nuri?”

Mara keto abetné I Marakarma, déning I Kedis Nuri sedek di kayu kastubanné matinggah, lantas masaut I Kedis Nuri, “Ih nyen ento nakonang kai?”

“Iba lakar ajak ka umah kainé.”

“O, lamun keto, jalan malu singgah ka umah kainé,” Kéto munyiné I Kedis Nuri. Nyak koné I Marakarma singgah.

Kacrita di subanné I Marakarma teked jumahan lawangan umahné I Kedis Nuri, lantas mubetan jlanané, tur I Marakarma rebuta tekén buron gebagan I Kedis Nuriné tur pukang-pukanga amaha ajaka makejang.

Jani kacrita Siti Patimah inget tekén piteket beliné, delokina lantas don kelore ané macelekan di dingdingé layu tuh. Ditu lantas ia ngénggalang ngetut pajalan beliné.

Kacrita pajalanné Siti Patimah teked di tukade di jalan beliné mareren naar ketipat. Ada sisan ketipat tepukina ditu, ento lantas daara tekan Siti Patimah. Suud ia naar sisa ketipate ento, lantas ia majalan. Tusing ngelah sumangsaya tekén apa, déning ia anak sakti, ento naar buah dlimané ngranayang.

Kacrita pajalanné Siti Patimah teked di tegale betén punyan kayu kastubané, mara teked ditu ngrengkeng koné Siti Patimah, kené munyinné, “Beh, kija ya pajalan Beliné?”

Kéto abetné Siti Patimah, dingeha tekén I Kedis Nuri, tur ia masaut, “Ih iba manusa, ngenken nakonang Beliné?” Mara keto munyiné I kedis Nuri, kené lantas abetné Siti Patimah,

“Beh né ko I Kedis Nuri? O, kranan kai nakonang belin kainé, déning ia tunden kai ngalih kedis nuri, makelo tusing teka.”

“O, belin ibané I Marakarma? Anak ia suba mati amah buron.”

“Yadiapin ja belin kainé suba mati, kai makeneh ngalih, apang bangkené dogen apa tepuk.”

“Nah, lamun keto, mai kai tulung! Patujuina ja tongos balin ibané mati.” Kéto abetné I Kedis Nuri, tutuga lantas I Kedis Nuri tekén Siti Patimah. Di subanné ia teked ditu lawangané sing nyak mubetan, muah buron gebagané makejang manuh. Ditu lantas I Siti Patimah macelep mulihan sig tongos I Kedis Nuriné. Ditu tepukina tetamanan bunga sarwa luung. Matakon Siti Patimah tekén I Kedis Nuri,

“Ih Kedis Nuri, bungané barak tenenan anggo gena melah?”

“Ih Siti Patimah, lamun iba tuara nawang né suba bungané ané dadi anggon ngurip sarwa mati.”

Mara keto abetné I Kedis Nuri, lantas alapa bungané tekén Siti Patimah, tur lantas takonanga tongos bangken beliné. Orahina lantas tekén I Kedis Nuri, “Ditu di samping lawangané ia matianga, nanging bangkené minab telah suba amaha tekén gebagané.”

Kéto abetné I Kedis Nuri, kema lantas ia ka tongos beliné mati. Saget tepukina kacingné dogen akatih di obag-obagan lwaangané nylekak, ento lantas bebehina bunga barak ané alapa. I Marakarma, tur kayang para ratuné ané seda-seda ditu uli malu-malu bareng nyeneng. Di subanné idup I Marakarma, lantas aliha I Kedis Nuri tekén Siti Patimah, ajakina mulih ka umah Mén Bekung, I Kedis Nuri tan tulak. Di subanné nyak I Kedis Nuri, lantas majalan I Marakarma ajaka Siti Patimah, kairing baan para retuné ané kaurip I tuni.

Critayang Mén Bekung ajaka Pan Bekung, déning kalahina tekén I Marakarma muah Siti Patimah, lantas ia sedih tusing nyidayang ngalipurang, tur ento lantas ambahina mati.

Kacrita jani I Marakarma ajaka Siti Patimah, mara teked jumah dapetanga umahné suba eep. Pekarangan bet muah Pan Bekung, Mén Bekung tusing ada. Ada sig laad tegak umahné punyan kutuh apuun, mabuah tuah abesik marupa galeng. Ento batun kapuk galengné Pan Bekung, Mén Bekung koné mentik. Dening keto laad umahné koné lantas bebehina bungané barak tekén Siti Patimah, idup lantas Pan Bekung, Mén Bekung, tur umahné buin melah buka jati mula. Ngon pesan koné Pan Bekung ajaka Mén Bekung, déning jeg ada anak ajinanga. Ditu lantas ngénggalang I Marakarma maekin tur katuturin unduk pajalané ngalih kedis nuri. Beh apa kaden legan nyet Pan Bekungé, Mén Bekungé ningehang tutur I Marakarmané.

Critayang I Kedis Nuri bareng nongos jumah Pan Bekungé. Sedek Ida Anak Agung Mesir mabakti di pura tur Ida madikir, I Kedis Nuri lantas kema matinggah di neb purané tur cadcada suaran Anake Agung madikir. Beh, aeng garon suaran Anake Agung buka munyin sampiné ngembo. Kéto munyinné I Kedis Nuri, lantas ia makeber. Buin maniné buin Anake Agung mabakti ka pura, buin masi cadcada suaranidané tekén I Kedis Nuri, kené abetné,

“Juari ja Anake Agung madikir, suaranné jelekan tekén munyin sampi. Yan gustin gelahe kayun madikir, mara ja jangih pesan suaranné. Asing madingehang pedas ngon". Dening keto munyinné I Kedis Nuri bendu pesan Ida Anake Agung tekén I Kedis Nuri.

I Kedis Nuri ngénggalang makeber mulih matur tekén gustinné,

“Inggih Ratu Anak Agung Oka, indayang ja Cokor Ratu madikir kayun koné I Marakarma, tur lantas madikir".

Beh, aeng jangih suarané. Dadi liu koné wang mesire kema mabalih I Marakarma madikir. Ida Anake Agung masih Ida kema. Makelo Ida ditu, kabatek baan angob Idané mirengang suaran I Marakarmané, buin angob nyingak tekén rupan anaké alit, jegeg bagus. Suba suud I Marakarma madikir, saget karsaning Ida anaké alit makadadua, nanging tusing aturina tekén Mén Bekung.

Matur lantas I Kedis Nuri, “Inggih Ratu Anak Agung ngiring mangkin mabade-baden. Yening titiang kaon rarisang ambil puniki gustin titiangé makekalih!” Kéto abetné I Kedis Nuri.

“Inggih Ratu Anak Agung, puniki sumangka kekalih durusang tarka, akuda batunipuné asiki?” Ngandika Ida Anak Agung, né ané cerikan mabatu satus, ané gedéan mabatu satak.”

Matur I Kedis Nuri, “Tan wénten Ratu Anak Agung, puniki sumangkané sané alitan batunipuné kekalih, miwah sané agengan tan pabatu. Yan Cokor Ratu tan wénten ngega, durusang mangkin empug!” Lantas empuga sumangkané makadadua, sajaan ané cerika mabatu dadua, ané gedéan tusing mabatu.

Matur lantas I Kedis Nuri, “Sumangkané puniki umpamiang tiang anak istri, batunipun punika okan anaké istri punika.”

Mara amonto atur I Kedis Nuriné ngandika Anake Agung, “Nah terusang jani lantas tuturang!”

“Wenten Anak Agung madué rabi dadua. Rabiné alitan madué putra kekalih, sané duuran tan wénten madué putra. Yan Cokor Ratu tan wénten uning, puniki I Marakarma miwah Siti Patimah, Cokor Ratu madué putrané ka oka antuk rabin Cokor Ratu sané alitan. Sadaweg anaké alit embas, Cokor Ratu tan wénten di puri. Dening rabin Cokor Ratu sané duuran iri ati, daweg punika biang anaké alit kari pepetengan, raris kasilurin anaké alit antuk bikul kekalih, tur anaké alit raris kakutang ka segara, raris kaduduk antuk puniki Pan Bekung.”

Mara keto aturné I Kedis Nuri, lantas geluta I Marakarma muah Siti Patimah tekén Ida Anake Agung, tur kandikayang mantuk ka puri, nanging okanidané tan ngiring. Dening keto atur okané, lantas Ida ngandikayang parekanidané ngalih galih rabinidané di semberé. Kacrita suba kakeniang galih rabiné, nanging Ida tusing uning ngurip, lantas kaaturin Ida bungané barak baan Siti Patimah, ento anggon Ida mebehin galihé, lantas nyeneng rabinidané. Suba Ida nyeneng, karereh okanné ajaka mantuk nanging masi tan kayun.

“Inggih Ratu Aji, yan ja Ratu Aji kayun nyedayang biang kualom tiangé, mangda sedanné magodot-godot sakabedik, titiang ngiring”, keto aturné I Marakarma. Dadi kapangandikayang lantas parekanidané ngoros rabiné duuran tur kapangandikayang negul di pempatané. Ida lantas ngawéntenang uar-uar, asing-asig ngliwat di pempatané ento apang ngiis rabiné.

Kacrita suba koné rabin Ida Anake Agung mategul di pempatané, tur dampingina tiuk. Dadi asing ngliwat makejang ngiis pada mabedik kanti Ida seda. Di subanné seda rabiné duuran, mara lantas kayun okanidané makadadua mantuk. Pan Bekung, Mén Bekung muah I Kedis Nuri masi kaajak ka puri. Ditu lantas Ida Anake Agung ngadegang I Marakarma nyeneng agung. Puput.

Pustaka uah

  1. Suwija, I Nyoman; Darmada, I Madé; Rajeg Mulyawan, I Nyoman (2019). Kumpulan Satua (Dongeng Rakyat Bali). Denpasar, Bali: Penerbit Pelawa Sari. pp. 5–7. ISBN 978-602-8409-78-0.