Hayam Wuruk: Bina pantaraning révisi

Kontén kaapus Kontén kawewehin
aNénten wénten ringkesan uahan
Nénten wénten ringkesan uahan
Carik 1:
[[Berkas:Illustration of Hayam Wuruk.jpg|thumb|250px|right|Hayam Wuruk]]
 
'''Hayam Wuruk''' utawi '''Rajasanagara''', '''Pa-ta-na-pa-na-wu''', lan '''Bhatara Prabhu''' inggih punika raja krajan Hindu [[Majapahit]] ka-4 sané nitah saking warsa 1350 ngantos 1389, mapuspata '''Maharaja Sri Rajasanagara'''.<ref name="A">Cœdès, George (1968). ''The Indianized states of Southeast Asia''. University of Hawaii Press. ISBN <bdi>9780824803681</bdi></ref> Ring masa Hayam Wuruk mapikolihngamolihang kuasannyanékuasa sané pinih ageng. KaweruhKaweruhan pining akéh indik uripnyané Hayam Wuruk mawit saking [[Nagarakretagama]] lan [[Pararaton]].
 
== Sulur Hayam Wuruk ==
Wastan Hayam Wuruk artosnyané "ayam sané mapangajahan (''berpendidikan'')". Ida dadospinaka putra saking Tribhuwana Tunggadéwi lan Sri Kertawardhana, aliasutawi Cakradhara. Ibunnyané dadosmadados putri Raden Wijaya sané ngadegang Majapahit, lan bapannyané dados raja beténan (bawahan) ring Singhasari, mapuspata Bhre Tumapel.
Hayam Wuruk embas ring warsa 1334. Ring warsan embasné wénten lindu gumi ring Pabanyu Pindah miwah kaplugé Gunung Kelud makeplug. Manut Prapanca sané nyurat Nagarakretagama punika dados cihna yényénning Batara Gurunata (wastané Jawa Shiwa Mahadewa) manumadi pinaka raja Jawa anyar. Ring warsa sané sami Gajah Mada ngarah Sumpah Palapa.
Hayam Wuruk madué sameton istriisteri mawasta Dyah Nertaja alias Bhre Pajang miwah sameton angkat alit mawasta Indudéwi alias Bhre Lasem.
 
Manut Nagarakretagama lan taler Pararaton, Hayam Wuruk pinaka pianak dados siswa sané ririh lan césta, kasengguh taler pinaka parigel sané ririh.
 
== Nitahné Hayam Wuruk ==
Hayam Wuruk dados raja ring warsa 1350, rikala ida nitah, 16 kémanten lan kuasané Mahapatih Gajah Mada ageng pisan. Ring sor kuasanné Majapahit nitah bagianwewidangan ageng kapuloan Nusantara. Manut Pararaton lan Kidung Sunda, ring warsa 1357 Raja Hayam Wuruk sapatutné marabian sareng Dyah Pitaloka Citraresmi, putri karaton Sunda mangda ngadegang ubaya ring pantaraning kalih krajané. Sakéwanten, sadurungé upakarané, pasametonan Sunda macengilan sareng parajurit Majapahit raris masamimakasami kasédaang, ngranjing putri Dyah Pitaloka Citraresmi.
Sasampun warsa akéh, Hayam Wuruk marabian sareng Prameswariné (''permaisuri'') sané mawasta Sri Sudéwi lan mapuspata Paduka Sori, putri Wijayarajasa Bhre Wengker. Paduka Sori lan Hayam Wuruk taler adi paperasan, madué bapa sané sami, sakéwanten ibu sané tiosan. Pianakné Kusumawardhani marabian sareng Wikramawardhana, putra Bhre Pajang. Hayam Wuruk taler madué putra saking selir sané mapuspata Bhre Wirabhumi, sané marabian sareng Nagarawardhani, putri Bhre Lasem.
Ring warsa 1365 (1287 Saka), Mpu Prapanca nyurat Kakawin Nagarakretagama indik Hayam Wuruk.
Hayam Wuruk ngutus duta ring Cino saking warsa 1370 ngantos 1381.<ref name="A"/>
Hayam Wuruk madué putri mawasta Kusumawardhani sané marabian sareng silih tunggil kadangné, Wikramawardhana. Sakéwanten, Hayam Wuruk madué taler putra saking selir. Wastané putra puniki Wirabhumi. Sasampun sédané Hayam Wuruk ring warsa 1389, Krajannyané maadur-aduran awinanmawinan prang ring pantaraning Wikramawardhana lan Wirabhumi. Ring prang Paregreg, Wirabhumi kakaonangkaon raris Wikramawardhana dados Raja Majapahit.
 
== Ngwacén langkung ==