Ketumbah (Coriandrum sativum) silih tunggil entikan basa-basa sané kasub. Woh nyané sané alit katuhang miwah kaadol. Ketumbah madué ambu sané khas. Ambu puniki saking komponen kimia minyak atsiri ketumbah. Komponen utama minyak atsir ketumbar pinaka linalool, sareng komponen pandukung tiosan sekadi geraniol, geranil asetat miwah camphor.[1]

Ketumbah
Coriandrum sativum Uah nilai ring Wikidata
Ketumbah
Data (id) Pangalihan Basa
Sumber dariketumbar (id) Pangalihan Basa, cilantro (en) Pangalihan Basa, coriander seed oil (en) Pangalihan Basa miwah coriander extract (en) Pangalihan Basa Uah nilai ring Wikidata
Taksonomi
superdomainBiota
superkerajaanEukaryota
krajanPlantae
subkrajanViridiplantae
infrakrajanStreptophyta
superdivisiEmbryophyta
divisiTracheophyta
subdivisiSpermatophytes
KladAngiospermae
Kladmesangiosperms
Kladeudicots
Kladcore eudicots
Kladasterids
Kladcampanulids
ordoApiales
kaluwargaApiaceae
SubkaluwargaApioideae
GénusCoriandrum
Spésiés Uah nilai ring Wikidata''Coriandrum sativum''
L.

Ring paadolan tamba ipun kaaranin fructus coriandri. Ring basa Inggris kauningin manados coriander utawi ring Amérika Latin manados cilantro. Entikan puniki asal ipun saking Éropa Kelod miwah nampek Segara Kaspia.

Makudang soroh ajengan tradisional Indonésia ketah nganggén ketumbah. Tan wantah wiji nyané sané ketah ring ajengan. Don sané majemuk sekadi selédri ring ajengan sekadi sup miwah salad khas Thailand. Ring negara punika kaaranin phak chee.

Ketah, entikan puniki katandur ring wewengkon dataran éndép miwah pagunungan, tegeh nyané nganti 1,3 m.[2]

Pawigunaan uah

Samian wagian entikan puniki prasida kaajeng, menawi don seger miwah wiji sané tuh pinaka wagian pinih akéh kaanggén tradisional ring ajengan. Ketumbah ketah ring ajengan Asia Kelod, Asia Kelod Kangin, India, Timur Tengah, Kaukasus,[3][4] Asia Tengah, Segara Méditérania, Téx-Méx, Amérika Latin, Brasil, Portugis, Cina, Afrika, miwah Skandinavia.[5][6]

Don uah

 
Don ketumbah

Don nyané gadang antuk sisi magerigi. Asapunika, antuk sekar ipun majemuk mawentuk pajeng masusun mawarna putih miwah dadu.

Don katumbah kaaranin coriander leaves, fresh coriander, Chinese parsley, utawi (ring Amérika Utara) cilantro. Sampunang iwang sareng culantro (Eryngium foetidum L.), an apiaceae sekadi ketumbah (Coriandrum sativum L.) menawi génus tiosan. Ketumbah medué cingakan matiosan, minyak don volatil miwah ambu nyané nyané langkung kuat.[7]

Don nyané rasa ipun matiosan sareng wiji nyané, rasa ipun sekadi wénten citrus. Menawi, wénten jadma ngarasanin sekadi sabun nénten jaen, ambu nyané nyenget miwah mangindarin ngajeng don puniki.[8]

Kawigunan uah

Ketumbah ketah kaanggén ngabecikang lara weteng, paluruh entut (carminative), paluruh ASI (lactago), miwah panambah rasa seduk (stomachica). Aran nyané matiosan ring makudang wewengkon ring Indonésia miwah negara. Kawigunaan sané kaambil saking ketumbah punika saking don, wiji, miwah woh. Saking sinamian wagian punika kawéntenan sabinene, myrcene, a-terpinene, ocimene, linalool, geraniol, dekanal, desilaldehida, trantridecen, asam petroselinat, asam oktadasenat, d-mannite, skopoletin, p-simena, kamfena, miwah felandren. Kawigunaan nyané tan sewates antuk lara weteng. Ketumbah taler mawiguna antuk uyeng-uyengan, utah-utah, influenza, ambéen, radang lambung, radang susu, campak, masuk angin, tekanan darah duur, miwah impotensi.

Minyak atsiri ketumbah madaging coriandrol (linalool)[2]. Linalool prasida kaanggén manados lakaran wewangin, farmasi, aroma ajengan miwah ineman, sabun, lakaran dasar lilin, sintésis vitamin É, péstisida miwah inséktisida.[1]

Soroh uah

Ketumbah kawagi manados 3 soroh mawit wentuk woh nyané[2], sekadi:

  • C. sativum var sativum (woh bunder ageng)
  • C. sativum var micocarpum (woh bunder alit)
  • C. sativum var indicum (woh lonjong)

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 Juniarti, Eqi Rosyana; Handayani, Prima Astuti (2012-06-06). "Ekstraksi Minyak Ketumbar (Coriander Oil) Dengan Pelarut Etanol Dan N-heksana". Jurnal Bahan Alam Terbarukan (ring Indonesia). 1 (1). ISSN 2303-0623.
  2. 2,0 2,1 2,2 Wahyuni, Sri; Hadipoentyanti, Endang (2004/06). "Pengelompokan Kultivar Ketumbar Berdasar Sifat Morfologi". Buletin Plasma Nutfah (ring Indonesia). 10 (1): 32–36. ISSN 1410-4377. Check date values in: |date= (help)
  3. кориандр. Кулинарный словарь (Culinary Dictionary) (ring Russian). Kaaksés 10 August 2013.CS1 maint: unrecognized language (link)
  4. Кориандр посевной (кинза). Букварь здоровья (The ABC of Health) (ring Russian). Kaarsipin saking versi asli tanggal 2014-02-22. Kaaksés 10 August 2013. Unknown parameter |dead-url= ignored (help)CS1 maint: unrecognized language (link)
  5. "Cooking ingredients: Spices". www.dlc.fi. Kaarsipin saking versi asli tanggal 20 February 2020. Kaaksés 19 Apr 2020.
  6. Samuelsson, Marcus (2003). Aquavit: And the New Scandinavian Cuisine. Houghton Mifflin Harcourt. p. 12 (of 312). ISBN 0618109412.
  7. Ramcharan, C. (1999). J. Janick (ed.). "Perspectives on new crops and new uses". ASHS Press: 506–509. Cite journal requires |journal= (help); |chapter= ignored (help)
  8. McGee, Harold (13 April 2010). "Cilantro Haters, It's Not Your Fault". The New York Times. Kaaksés 24 July 2012. Some people may be genetically predisposed to dislike cilantro, according to often-cited studies by Charles J. Wysocki of the Monell Chemical Senses Center in Philadelphia.

Suratan uah

  • Katzer, Gernot Coriander Seeds and Cilantro (Coriandrum sativum)
  • Noxon, Heather and Meyer, Alex (2004). Genetic Analysis of PTC and Cilantro Taste Preferences. MindExpo 2004
  • Knaapila, A.; Hwang, L.-D.; Lysenko, A.; Duke, F. F.; Fesi, B.; Khoshnevisan, A.; James, R. S.; Wysocki, C. J.; Rhyu, M.; Tordoff, M. G.; Bachmanov, A. A.; Mura, E.; Nagai, H.; Reed, D. R. (2012). "Genetic Analysis of Chemosensory Traits in Human Twins". Chemical Senses. doi:10.1093/chemse/bjs070.