Hayam Wuruk utawi Rajasanagara, Pa-ta-na-pa-na-wu, miwah Bhatara Prabhu inggih punika raja krajan Hindu Majapahit ka-4 sané nitah saking warsa 1350 ngantos 1389, Ida mapuspata Maharaja Sri Rajasanagara.[1] Ring masa Hayam Wuruk puniki ngamolihang kuasa sané pinih ageng. Kaweruhan pining akéh indik uripnyané Hayam Wuruk mawit saking Nagarakretagama miwah Pararaton.

Hayam Wuruk
Penguasa monarki Kerajaan Majapahit
Aab makuasaMajapahit: 1350–1389
Kanobatang1350
Parab rangkepMaharaja Sri Rajasanagara
GelarRajasanagara
Embas1334
Genah embasKobér Majapahit Majapahit
Padem1389
Genah pademKobér Majapahit Majapahit
SadurungnéTribhuwana Wijayatunggadewi
SelanturnéWikramawardhana
RatuSri Sudewi (Paduka Sori)
RabiSelir ? (Ibunda Wirabhumi)
DinastiWangsa Rajasa
AjiCakradhara (Kertawardhana Bhre Tumapel)
IbuTribhuwana Wijayatunggadewi
Oka Kusumawardhani, Bhre Kabalan
Bhre Wirabhumi
AgamaHinduisme

Sulur Hayam Wuruk uah

Wastan Hayam Wuruk artosnyané "ayam sané mapangajahan (berpendidikan)". Ida pinaka putra saking Tribhuwana Tunggadéwi miwah Sri Kertawardhana, utawi Cakradhara. Ibunnyané manados putri Raden Wijaya sané ngadegang Majapahit, miwah bapannyané dados raja beténan (bawahan) ring Singhasari, sané mapuspata Bhre Tumapel. Hayam Wuruk embas ring warsa 1334. Ring warsan embasné wénten lindu gumi ring Pabanyu Pindah miwah Gunung Kelud makeplug. Manut Prapanca sané nyurat Nagarakretagama punika dados cihna yéning Batara Gurunata (wastané Jawa Shiwa Mahadewa) manumadi pinaka raja Jawa anyar. Ring warsa sané sami Gajah Mada ngarah Sumpah Palapa. Hayam Wuruk madué sameton isteri mawasta Dyah Nertaja alias Bhre Pajang miwah sameton angkat alit mawasta Indudéwi alias Bhre Lasem.

Manut Nagarakretagama miwah taler Pararaton, Hayam Wuruk pinaka pianak dados siswa sané ririh miwah césta, kasengguh taler pinaka parigel sané ririh.

Nitahné Hayam Wuruk uah

Hayam Wuruk dados raja ring warsa 1350, ri kala ida nitah, 16 kémanten miwah kuasané Mahapatih Gajah Mada ageng pisan. Ring sor kuasanyané Majapahit nitah wewidangan ageng ring kapuloan Nusantara. Manut Pararaton miwah Kidung Sunda, ring warsa 1357 Raja Hayam Wuruk sapatutné marabian sareng Dyah Pitaloka Citraresmi, putri karaton Sunda mangda ngadegang ubaya ring pantaraning kalih krajané. Sakéwanten, sadurung upakarané, pasametonan Sunda macengilan sareng parajurit Majapahit raris makasami kasédaang, ngranjing putri Dyah Pitaloka Citraresmi. Sasampun warsa akéh, Hayam Wuruk marabian sareng Prameswariné (permaisuri) sané mawasta Sri Sudéwi tur mapuspata Paduka Sori, putri Wijayarajasa Bhre Wengker. Paduka Sori miwah Hayam Wuruk taler adi paperasan, madué bapa sané pateh, sakéwanten ibu sané tiosan. Pianakné Kusumawardhani marabian sareng Wikramawardhana, putra Bhre Pajang. Hayam Wuruk taler madué putra saking selir sané mapuspata Bhre Wirabhumi, sané marabian sareng Nagarawardhani, putri Bhre Lasem. Ring warsa 1365 (1287 Saka), Mpu Prapanca nyurat Kakawin Nagarakretagama indik Hayam Wuruk. Hayam Wuruk ngutus duta ring Cino saking warsa 1370 ngantos 1381.[1] Hayam Wuruk madué putri mawasta Kusumawardhani sané marabian sareng silih tunggil kadangné, Wikramawardhana. Sakéwanten, Hayam Wuruk madué taler putra saking selir. Wastané putra puniki Wirabhumi. Sasampun sédané Hayam Wuruk ring warsa 1389, Krajannyané maadur-aduran mawinan prang ring pantaraning Wikramawardhana miwah Wirabhumi. Ring prang Paregreg, Wirabhumi kaon raris Wikramawardhana dados Raja Majapahit.

Ngwacén langkung uah

Pringle, Robert (2004). A Short History of Bali: Indonésia's Hindu Realm. Short History of Asia. Allen & Unwin ISBN 978-1865088631

Pustaka uah

  1. 1,0 1,1 Cœdès, George (1968). The Indianized states of Southeast Asia. University of Hawaii Press. ISBN 9780824803681