Dohong lan Tingang

Dohong lan Tingang inggih punika satua rakyat saking Kalimantan Tengah, pinaka pahan saking budaya lokal sane sugih tur nyihnayang nilai-nilai lan kapercayaan krama Dayak ring Kalimantan Tengah. Satua puniki pinaka pahan saking tradisi lisan ipun, sane katedunang saking turun-temurun. Satua puniki nlatarang indik perjuangan lan pamargin pragina utama, taler paiketannyane sareng kekuatan supranatural Satua puniki sering nyarengin unsur-unsur magis lan kapercayaan ring roh utawi kekuatan supranatural. Pragina ring satua-satua punika sering ngadepin tantangan sane mapaiketan sareng jagat roh lan kekuatan alam, nyihnayang paiketan sane dalem pantaraning manusa sareng palemahannyane.

Dohong nang Tingang
Satua
AranDohong nang Tingang
Tasih kasub maaranDohong dan Tingang
Data
NegaraIndonésia
WewidanganKalimantan Tengah
Pinanggal asaln.n
LiyananTingang

Daging carita

uah

Wenten satua, duk nguni, ring wewidangan Kalimantan Tengah wenten kerajaan sane mawasta Kerajaan Kalang. Ida Sang Prabhu sane jumeneng nata punika madue putri ayu mapesengan Putri Intan. Lempas saking jegeg, Putri Intan wantah anak bajang sane solahnyane becik, sopan mabebaosan, sopan manyama braya, tur hormat marep ring anak lingsir. Nenten ja wenten sane ngangobin, samian krama panegarane tresna tur ngajiang ida, sajabaning panyeroan puri. Sabilang Putri Intan polih pamuji saking kramannyane, Ida Dalem puniki setata nyinahang rasa nenten seneng lan iri hati majeng ring Sang Putri.

“Awas, Putri! Sedek dina anu Ulun lakar nundung cai uli purine ene!” keto anake luh ento gedeg.

“Nanging sapunapi?” ipun ngumik bingung.

Sesampune suwe mapineh-pineh, raris I Nyonyah ngarereh pemargi mangdane Putri Intan lempas saking puri.

“Hmmm... tiang nawang carane. Tiang lakar nyebar fitnah baan ngorahang teken makejang, Putri Intan setata malaksana corah teken tiang. “Tiang masih lakar nglaporang teken Ida Sang Prabu, ia setata ngrejek rakyate,” keto kenehne.

Benjangne, sang luh nglaksanayang triknyane. Tan suwe, fitnah puniki sampun nglimbak ring sajebag panegara. Makasami kramane kahasut antuk satua sane kakaryanang olih I Nyonyah, mawinan sami pada ngalih pakayunan marep ring Putri Intan. Sasampune prasida ngasut makasami krama panegara, Ida Dadong taler mautsaha ngasut Ida Anake Agung.

“Inggih Ratu Sang Prabu! Solah putrin Palungguh Ratu wiakti sampun kalintang doh. Ida sampun ngawinang nista kulawargan sang prabu. Pinaka putrin Ida Sang Prabu, tan patut ipun maparilaksana kadi asapunika. Mangda prasida nyaga martabat

“Kerajaan puniki, Putri Intan patut katundung saking puri,” baos Ida Bhatara.

Tipu daya lan hasutan sang lady-in-waiting punika prasida ngawinang Ida Sang Prabu, mawinan Ida dados geting ring putrin Idane ngraga. Putri Intan ngawit bingung antuk solah anake sane wenten ring sajebagnyane, rumasuk ring ajinnyane sane nadak geting ring ipun. Sedek dina anu, Putri Intan matakon teken memene.

"Mémé! Napi iwang Ida Sang Ananda kantos anake geting ring Ida Sang Ananda?”

“Cening, minab wenten baos wiadin parilaksana Nanda sane nenten becik marep ring jadma lianan sane nenten kauningin olih Nanda.” “Ngawit mangkin, Nanda mangda sayan yatna ring napi sane baosang lan laksanannyane,” baos sang permaisuri.

Putri Intan sayan-sayan bingung, sawireh ia marasa teken dewekne tusing taen nganistayang utawi nyakitin anak lenan. Krana ia penasaran lakar nawang penyebabne, ia matakon teken ladies-in-waitingne lan penjagane. Nanging, nenten wenten sane uning.

Sedek dina anu, I Nyonyah iri ati terus ngosut Ida Sang Prabu, mawastu gedeg Ida Sang Prabu sayan ngresresin. Katah pisan Ida Sang Putri ngarepang jagi mataken napi sane iwang, nanging Ida Sang Prabu nenten rungu. Ia lebih percaya teken napi sane kabaosang olih lady-in-waitingne.

Pamuputne, sedek dina anu Ida Anake Agung nundung putrine uli puri.

“Sialan, anak tusing nawang dewekne! Cening tusing pantes dadi putri di kerajaan ene. Medalja saking purine puniki!” nundung Ida Sang Prabu.

Ngawit punika Putri Intan sampun dados jadma biasa. Ia nongos di sisin alase padidian sawireh makejang kramane gedeg teken ia. Mangda prasida nagingin kaperluan sarahina, ipun ngrereh woh-wohan lan maboros ring alase sane wenten ring sawewengkonnyane. Ia ngajalanin idupne aji pengunduran diri tur tusing ngelah dendam teken anake ane suba ngletehin ia. Nanging, dane yakin, gelis utawi lambat keadilan pacang rauh.

Sedek dina anu, Putri Intan sedek maboros ring alase. Ia suba atengah dina maboros nanging masih tusing maan buron. Ia makeneh lakar maboros ka tengah alase. Sesampune makudang-kudang

mamargi doh, rawuh ring tengahing alas sane kalintang lintang. Ring sawewengkonnyane akeh wenten punyan-punyanan sane ageng-ageng sane donnyane kalintang rindang. Suasana genahe punika agak peteng krana sinar suryane kalindungin olih don-donan sane padat. Rikala nitenin palemahan, Putri Intan nadak tengkejut antuk suaran kedek sane kalintang ngeres-resin.

“Hai... hai... hai... hai. !!!”

Ningehang munyin ento, saget kenehne Putri Intan magejeran. Ia munduhang makudang-kudang langkah sambilanga ngelus dadane ane takut.

Makudang-kudang galah, saget wenten mbok ngadeg nenten doh ring arepnyane, ngambel tungked. Muan mbokne jejeh pesan tur rambutne dawa tur berantakan. Kacingak mbokne wawu wusan matapa.

“Hai, anak luh jegeg! Nyen cening tur ngudiang cening ada di tengah alase ene?” takon balian punika.

“Tiang Putri Intan. “Bapan tiange nundung tiang uli puri,” pesaut Putri Intan.

“Wah... kebetulan tiang matemu teken anak luh ane terbuang. Titiang meled nyobakin kaweruhan sane wau polih titiang saking pasraman titiange. “Tiang lakar ngae tenung cening dadi buron,” keto raosne mbok.

“Ampura, Niang! Sampunang tiang tenung!" Takon Putri Intan sane kasian.

Ping kuda-kuda Sang Putri Intan ngrimik, nanging baliane tusing rungu teken ia. Niang lantas ngawacen mantra sambilanga ngacungin tongkatne. Tan kacritayang, Putri Intan keni sakti niangne ​​lantas prajani magentos dadi kedis tingang.

“Sakti sane wenten ring awak I Dewane pacang ical yening I Dewa matemu sareng anak truna sane pacang ngajak I Dewa mawali ka puri,” keto munyin I Dadong.

Disubane menyihir Putri Intan, dadongne saget ilang kija-kija, lantas I kedis tingang ane direkarnasi baan Putri Intan makeber kiwa-kiwa sambilanga magending manis. Ngawit ento kedis tingang ento nongos di tengah alase. Ia makeber uli punyan kayune ane abesik ka punyan kayune ane lenan ngrereh amah-amahan.

Sedek dina anu, I kedis tingang labuh di punyan kayune ane bek misi buah. Kenken tengkejutne dugase lakar ninggalin punyan kayune, batisne kategul baan jeet dadi tusing nyidayang magedi. Ia makudang-kudang kali mausaha sambilanga ngepak kampidne apang lepas .

ragan idane, nanging utsaha idane kantun gagal. Pamuputne ia nyerah, ngajap-ajap apang ada ane nulungin.

Tusing makelo lantas I Kedis tingang ningeh patakan anak maekin. Ia enggal-enggal ngawitin magending ane merdu sambilanga mausaha nudut kayun anake ane liwat. Makudang-kudang galah, wenten anak truna ganteng sane mawasta Dohong medal. Ia makeneh lakar nyemak jebag ane suba pasang dibi. Kacingak jeet sane ngejuk cokor kedis tingang punika druen ipun.

Liang pesan kenehne anake truna nepukin ada kedis tingang magejeran di jeetne. Tan kapikayunin, digelis ipun menek ka muncuk punyan kayune jagi ngambil kedis sane sampun keni. Disubane ngatur ulang jebag, anak truna ento ngamatiang kedis ento becik-becik.

“Wah, jegeg pesan kedis ene! Bulunnyane asri tur mulus, panyingakannyane makilap ening, kicauannyane merdu pisan. “Ring kahuripan titiange, puniki kapertama titiang polih kedis sane becik sakadi puniki,” baos Dohong antuk rasa jejeh.

Marasa bagia, I Dohong langsung ngaba kedis ento mulih lakar kajaga. Sasubane neked di pondok, lantas ia celepanga di krangkenge ane malakar aji rotan. Sabilang wai ipun miara kedis tingang punika becik-becik pisan.

Benjangne ​​I Dohong mawali ka tengah alase jagi nyemak jeet. In Balinese :   Sakewala, jele nasib I Dohong dinane ento, sawireh tusing maan kedis abesik. Suba das tengai, ia makeneh lakar mulih ka pondokne, sawireh ia tusing nyidayang buin nanggehang sedukne.

Kenken tengkejutne dugas Dohong neked di pondokne. Ida nyingak ajeng-ajengan sane jaen sampun kaaturang tur sampun sayaga jagi kajengang. Ajengan punika wiakti ngranayang napsu ipune, napi malih basang ipun seduk, mawinan I Dohong nenten malih ngenehang sira sane nyawisang ajeng-ajengan punika. Ia langsung ngajeng ajengan ento aji gusto.

Buin manine, sasubane mulih uli alase, I Dohong buin nepukin dedaaran ane jaen-jaen kaaturang di pondokne. Kejadian aneh puniki mawali-wali tigang rahina matur-atur. Dohong ngawitin penasaran lakar nawang nyen sujatine ane nglaksanayang makejang ento.

Buin manine, truna ganteng ento mapi-mapi nyemak jebag. Sadurung rahina, ipun ngranjing ring pondoknyane antuk langkah sane yatna. Kenken tengkejutne ningalin andus tebel pesu uli kandang kedisne. Saget ada anak luh jegeg nadak pesu

saking andus punika. Ipun bengong pisan nyingakin kajegegan anak bajang punika, tur raris nampekin.

“Hai, anak luh jegeg! Sapasira ragane tur saking dija ragane rauh?” Dohong sane mataken.

“Asih, Pak! Titiang Putri Intan saking Kerajaan Kalang. Tiang wenten iriki santukan nasib sane nenten becik sampun nibenin tiang. Bapa nundung tiang uli puri. “Disubane keto, ada mbok nyihir tiang dadi kedis tingang dugas tiang di tengah alase,” terang Putri Intan.

“Ampura, putri! Napi mawinan Sang Putri katundung saking puri?” Takon Dohong ane penasaran.

Putri Intan taler nuturang sakancan parindikan sane karasayang nyantos wenten ring pondok anak truna punika. Disubane keto, lantas ia nunas teken I Dohong apanga ia mulih ka puri. Yen Dohong ngisinin pinunasne, sakti dadongne lakar ilang padidi.

“Inggih, putri! “Tiang sanggup ngajak Ida Putri ka puri,” keto I Dohong.

Benjangne ​​raris sang kalih lunga ka puri. Sasuen pajalanne, Putri Intan tusing taen masalin rupane dadi kedis tingang buin. Panglalah tenung mbokne suba makejang ilang.

Neked di puri, I Dohong nuturang makejang ane alami Putri Intan teken Raja Kalang lan Ida Permaisuri. Pamuputne Ida Sang Prabu Kalang ngresep mungguing pianakne suba kena fitnah teken panyeroan puri. Pramangkin, ipun mupulang samian ladi-in-waitingnyane. Disubane matakon teken ia abesik-abesik, pamuputne ia nemuang lady-in-waiting ane suba ngletehin pianakne. Ida Raja Kalang maselselan pesan duaning ia ngugu baos Ida Bhatari lebihan tekening baos pianakne.

“Ampurayang Bapa, pianak tiange! “Bapa suba ngaenang cai sengsara, sawireh ia nundung cai uli puri,” keto Ida Raja Kalang matur.

Disubane keto, Ida Sang Prabu Kalang nyisipang Ida Dadong baan ngeranjingang ka pangkeng. Raris Ida marabiang Ida Dohong ring putrin idane tur kamanggehang dados pewaris tahta Kerajaan Kalang. Dohong lan Putri Intan idup bagia.[1]

Pustaka

uah
  1. Novandri (2022-12-10). "DOHONG DAN TINGANG". Busa Pustaka (ring Inggris). Kaaksés 2024-08-24.