Bila (Aegle marmelos), juuk-juukan utawi Rutaceae satmaka tetanduran taru sané measal saking Asia tropika miwah subtropika. Tetanduran puniki akéh ketandur menawi nénten karunguang sanget wantah keambil woh nyané. Bila kantun makluwarga sareng kawista. Ring Jawa kaloktah antuk maja taler ring India kasub antuk bael.

Bila
Woh bila
Klasifikasi ilmiah
Krajaan
Divisi
Kelas
Subkelas
Bangsa
Familia
Marga
Aegle
Spésiés
A. marmelos
Adan Binomial
Aegle marmelos
(L.) Corr.

Tetanduran prasida tumbuh ring palemahan keras, sekadi suhu sané ekstrem; saking 49°C ring masan panes ngantos -7 °C ring masan dingin ring Punjab (India), ring duur genah nganti +1.200 m. Ring Asia Kelod-Kangin, bila wantah prasida masekar miwah mawohan ri kala masan panes, taler nénten katemu ring elevasi ring duur 500 m. Bila prasisa meadaptasi ring tanah rawa, ring tanah tuh, taler toleran majeng tanah sané basa.

Warna kulit woh bila mewarna ijo menawi daging ipun mewarna jenar. Ambu woh ipun arum taler toyan ipun manis. Sekadi juuk, woh bila prasida kaolah dados serbat, selai, sirop, utawi nektar. Kulit nyané kakaryanin marmalade.

Tiosan uah

Ring Kakawin Siwalatri Kalpa kanikayang taru puniki dados genah I Lubdaka sané dados juru boros ri kala ngecala saking samong ngantos semangan, don taru punika kakepuk mangda ida nénten kasirep.[1][2]

Ring Usada Taru Pramana taru puniki kanikayang prasida keanggén tamba sungkan beteg.

Titiang taru bila, daging panes, daun engket sami panes, akah dumalada, babakan titiang panes, dados anggén tamba beteg, ra, kesuna jangu, yéh, cuka, anggén wedak selid soré.

Ring babad Indonésia, bila kekait antuk asal wastan kerajaan Majapahit. Kaloktah lelintihan, Raden Wijaya, sané ngewedar kerajaan kapertama, polih sapetak tanah ring wewengkon Tarik (Terik utawi Trik; genah sané kapastika kantun kaprebatang[3]). Rikala ngewangun wewengkon punika, wénten parekan ipun sané ngajeng woh bila. Woh sané keajeng punika pait. Punika wewengkon irika kewastanin "Majapahit" utawi "Wilwatikta" (wilwa, bila/maja; tikta, bila/pahit)[4]

Pustaka uah

  1. Teeuw, A. dan Th.P.Galestin; S.O. Robson; P.J. Zoetmulder (1969). Siwaratrikalpa of mpu Tanakung. The Hague: Martinus Nijhoff.
  2. Zoetmulder, PJ. Kalangwan (1985). A Survey of Old Javanese Literature. The Hague Nijhoff. Jakarta.
  3. Munandar, A.A. 2008. Ibu kota Majapahit, Masa Jaya dan Pencapaian. Hal. 69. Jakarta: Komunitas Bambu.
  4. Muljana, S. 2005. Menuju Puncak Kemegahan. Sejarah kerajaan Majapahit. Hal. 187. Yogyakarta: LKiS.

Pranala jaba uah