Batik Betawi inggih punika kerajinan tradisional sané kakaryanin olih para krama Jakarta. Pakaryan batik puniki kakawitin ring abad ka-19. Motif sané kapertama nyarengin corak batik sané wénten ring wawengkon Pulo Jawa, inggih punika indik pasisir pasih. Corak batik Betawi kapengaruhin olih kabudayan Tiongkok. Motif batik Betawi nganggén kaligrafi khas ring Timur Tengah. Lianan saking punika, batik Betawi nganggén motif sané kalimbakang saking wentuk segitiga.[1]

Ciri Khas uah

Corak batik Betawi ngamolihang pengaruh saking kabudayan Tiongkok, khususnyané ring warna dasar sané kaanggén. Batik Betawi nganggén warna barak, gadang, kuning, tur biru sané cerah. Motif sané kaanggén taler kapengaruhin olih budaya Islam. Motif batik Betawi madué medali, wajit, miwah kembang. Makudang-kudang motifnyané taler madué gambar kaligrafi sané kadadosang ciri khas motif Timur Tengah. Kaligrafi punika kasobyahang olih Kesultanan Demak miwah Kesultanan Cirebon nganggén batik Demak miwah batik Cirebon. Lianan saking punika, gambar makhluk hidup sané kaanggén punika dados simbol antuk ngicénin piteket. Silih tunggilnyané inggih punika gambar buaya sané kaprecaya nyihnayang rasa satya olih para krama Betawi.

Soroh Motif uah

Batik Betawi nganggén motif sané kalimbakang saking wentuk segitiga. Motif segitiga sané kaanggén inggih punika segitiga sama kaki tur nganggén sudut lancip sané saling masambung. Motif-motif sané kakaryanin inggih punika motif penari cokek, tumpal, mancungan, miwah pucuk rebung. Motif punika salanturnyané kalimbakang tur kakelompokang dados ragam hias flora, gauna, geometris, kesenian tradisional, wangunan ikonik miwah lelintihan, ajengan tradisional, carita rakyat, miwah plalian anak cerik.

Motif Ondél-ondél miwah Tanjidor uah

Motif Ondél-ondél miwah Tanjidor nganggén ondél-ondél miwah tanjidor dados gambar utama. Ondél-ondél punika nyihnayang rasa nolak bencana miwah ngusir makhluk halus sané gentayangan. Tanjidor inggih punika orkés khas kesenian Betawi sané nganggén alat musik tiup. Ondél-ondél kagambarang utuh nganggén garis lurus sané kasusun mawentuk kembang api. Warna dasar sané kaanggén inggih punika badeng, kuning, miwah jingga. Motif ondél-ondél ring Batik Betawi gambarnyané bonéka lanang miwah istri sané nganggén panganggé tradisional Betawi. Ondél-ondél lianan kahiasin nganggén hiasan bunga nyuh.

Motif Ondél-ondél Pucuk Rebung uah

Motif Ondél-ondél Pucuk Rebung puniki ngicénin piteket indik krama Betawi sané jujur miwah sawéntennyané. Warna gadang miwah biru kaanggén dados warna dasar. Ondél-ondél punika kagambarang ring tengah kain, tur pucuk rebung kagambarang ring sisi kain.

Motif Penari Cokek uah

Motif Penari Cokek nganggén Tari Cokek dados temanyané. Para pragina cokek kagambarang sedek masolah ring samping Monumén Nasional. Latar saking pragina miwah tugu inggih punika hiasan bunga nyuh. Warna dasar saking kainnyané inggih punika barak tur jingga. Pragina cokek, tugu Monumén Nasional miwah bunga nyuh sané kagambar nganggén warna putih.

Motif Parang uah

Motif Parang gambarnyané inggih punika bibih buaya sané wénten gigi-gigi sané mangan. Awak buayané nénten kagambar makasami, nanging marupa garis-garis sané mawentuk gambar rahang buaya sané lantang. Buaya kadadosang cihna rasa satya majeng ring pasangan.

Kawigunan uah

Batik Betawi sané pinih pertama nganggén motif pasisir pasih sané masaih sareng batik Pekalongan, batik Lasem, miwah batik Cirebon. Tema sané kaanggén marupa pemandangan alam Indonésia, Éropa, miwah Jawa Hokokai. Motif sané kaanggén inggih punika jamblang, babaran kalengan, miwah jelamprang. Batik Betawi kaanggén dados penganggé miwah pamuput sarana ring jero. Lianan saking punika, batik Betawi taler kaanggén dados sarana miwah penganggé suci antuk ngusir makhluk halus.

Pustaka uah

  1. Slamet, Slamet (2020-06-26). "Pendampingan Jaranan Margowati Sebagai Ikon Temanggung dan Penetapan Warisan Budaya Tak Benda". Abdi Seni. 11 (1): 33–44. doi:10.33153/abdiseni.v11i1.3125. ISSN 2723-2468.